Question

Çayda Çıra halk oyunu nasıl ortaya çıkmıştır?

Answer 1

Çayda Çıra, Elazığ yöresine ait bir halk oyunudur. Bu oyunun ortaya çıkışı hakkında çeşitli efsaneler anlatılır. En yaygın efsane şöyledir:

Bir köyde düğün vardır ve düğünün son gecesinde aniden ay tutulur. Bu olay pek hayra yorumlanmaz ve düğüne katılanlar bunu uğursuzluk olarak yorumlarlar. Bu durumda düğünün neşesi kaçar. Ancak damadın annesi Pembe Hatun bu duruma çok üzülür ve ne kadar mum varsa köyde toplatır, tabaklara dizer ve orada bulunanların ellerine tutuşturur. Kendisi de başa geçerek mumların ışığında oynamaya başlar. Çalgıcılar hemen bu oyuna uygun bir müzik bulurlar. Davetliler coşar, eğlence devam eder. Böylece çayda çıra oyunu ve melodisi ortaya çıkar.

Bu oyun, bugün Elazığ’da güvey ve gelinin misafirlerin huzuruna çıkartılması ve güvey gezdirilmesi geleneğinin yerine getirilmesi esnasında oynanmaktadır.

---

Çayda Çıra, Elazığ yöresine ait bir halay türünden halk oyunudur. Bu oyun, dünyada “Mumlu Dans” olarak da bilinir. Genellikle sazsız olarak, “nanay” adı verilen türküler eşliğinde oynanır ve günümüz Elazığ yöresi düğünlerinde oldukça yaygındır. Oyun, kendine has bir müzik eşliğinde ve manilerle oynanır. İşte bu efsane oyunun doğuşu hakkında anlatılan iki farklı efsane:

1. İlk Efsane: Aşkın İzinde

   • Elazığ yakınlarındaki bir çayın iki kıyısına yerleşmiş aşiretlerden iki gencin aşkıyla ilgilidir.
   • Sevdalılar geceleri yaktıkları çıralarla işaretleşir, böylece genç erkek kızın yaktığı çıraya doğru yüzüp karşı kıyıya çıkar ve ona kavuşurmuş.
   • Bir gece çayın azgın suları oğlanı sürüklemiş.

2. İkinci Efsane: Düğün Gecesi Ay Tutulması

   • Elazığ yakınlarındaki Harıngit (ya da Harınket) Çayı kıyısında yapılan bir düğünle ilgilidir.
   • Bir köy ağası, oğlunu başka bir köyün ağasının kızıyla evlendirirken kına gecesinde birden ay tutulmuş.
   • Bu olay uğursuzluk olarak yorumlanır ve düğünün neşesi kaçar.
   • Damadın annesi Pembe Hatun, mumları toplatır ve tabaklara dizer. Kendisi de başa geçerek mumların ışığında oynamaya başlar.
   • Çalgıcılar bu oyuna uygun bir müzik bulurlar ve davetliler coşar. Böylece Çayda Çıra oyunu ve melodisi ortaya çıkar.

Bu efsaneler, Çayda Çıra oyununun doğuşunu anlatır ve Elazığ’ın kültürel mirasının önemli bir parçasıdır.