Question

Gök biliminin gelişmesinde katkısı olan Türk İslam astronomları ve çalışmalar nelerdir?

Answer 1

Tarih boyunca gökbilim, matematik, coğrafya ve diğer bilim dallarında önemli eserler vermiş birçok Türk İslam bilim insanının varlığıyla ilgilidir. Bu bilim insanları arasında şu isimler öne çıkmaktadır:

• Uluğ Bey: Timur İmparatorluğu’nun hükümdarı olan Timur’un torunu ve Semerkant’ın hükümdarıdır. Gökbilim ve matematik alanlarında çalışmalar yapmıştır. Semerkant’ta bir medrese ve bir de rasathane yaptırmıştır. Rasathane için yörede bulunan tüm mühendis, alim ve ustaları Semerkant’a çağırmıştır. Rasathanede yaptığı gözlemler sonucunda bir yıldız kataloğu hazırlamıştır. Bu katalogda 1018 yıldızın konumu, parlaklığı ve hareketi belirtilmiştir. Katalog, o dönemdeki en doğru ve en kapsamlı yıldız kataloğu olarak kabul edilmiştir.
• Ali Kuşçu: Astronomi ve matematik alanlarında çalışma yapmıştır. Uluğ Bey’in öğrencisi ve yardımcısı olmuştur. Uluğ Bey’in yıldız kataloğunun tamamlanmasında önemli rol oynamıştır. Fatih Sultan Mehmet tarafından İstanbul’a davet edilmiş ve Fatih Külliyesi’nde bir güneş saati yapmıştır. İstanbul’un enlem ve boylam derecelerini belirlemiştir. Ay’ın ilk haritasını çıkarmıştır ve bugün Ay’ın bir bölgesine ismi verilmiştir .
• El-Birûni: Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanında çalışma yapmıştır. Dünyanın yuvarlak ve kendi ekseni etrafında dönmekte olduğunu, yerçekiminin varlığını Newton’dan asırlarca önce ortaya koymuştur. Ay’ın, güneşin ve dünyanın hareketleri ile güneş tutulması anında oluşan olaylar üzerine gözlemler yapmış ve günümüzdeki bilgilere yakın bilgi vermiştir. Yer ölçüsü ilminin temellerini sekiz asır önce atmış ve yerin çapını ölçmeyi başarmıştır. Kıblenin tayini için matematiksel bir yöntem geliştirmiştir. Japonya ve Amerika’nın varlığından ilk bahseden bilim insanıdır .
• Takiyüddin: 16. yüzyılın en önemli astronomlarından biridir. Onun sayesinde rasathane hazırlanmıştır ve kurduğu rasathane o zaman için dönemin en önemli astronomi aletleriyle donatılmıştır. Eserlerinde güneş hareketlerini hesaplamıştır. Saatlerden bir astronomik araç gibi bahsetmiştir. Saatlerin en önemli özelliği, dakika ve saniyeyi dakik olarak verebilmesidir .

Bu isimler dışında da gökbilimin gelişmesinde katkısı olan Türk İslam astronomları vardır. Bunlardan bazıları şunlardır: Bursalı Kadızade Rumi, Gıyaseddin Cemşid, Mehmet Fatin Gökmen, Hatice Nüzhet Gökdoğan, Caca Bey .