Question

Dilek kipi nedir?

Answer 1

Dilek kipi, Türkçede fiillerin gereklilik, istek, dilek, şart veya emir bildiren hallerinden her biridir. Bu kiplerle çekimlenen fiiller, bir tasarı, dilek hâlinde olduğundan zaman kavramı taşımaz. Dilek kipleri dörde ayrılır:

1. İstek Kipi (-e, -a): Fiile istek, niyet, arzu kavramları veren bir tasarlama kipidir. Yapılan işin istendiğini veya o işe niyet edildiğini gösterir. Örneğin, "Kul hizmetçi getireyim, hüner göstereyim."

2. Dilek-Koşul Kipi (-se, -sa): Bir oluş ve kılışı “şart”a veya “dilek, istek ve niyet”e bağlayan bir tasarlama kipidir. Örneğin, "Kim o üç canavarı bastırsa, yense, öldürse kızımı ona veririm."

3. Gereklilik Kipi (-meli, -malı): Fiilin yapılmasının gerekli, zorunlu olduğunu ifade eder. Örneğin, "Bu sözü sen bana dememeliydin."

4. Emir Kipi (-): Yapılması istenen işi kesinliğe bağlayarak emir biçiminde ifade eden kiptir. Bu kip I. tekil ve çoğul kişilere yönelik kullanılmaz. Örneğin, "Yoksa evdeki kıza razı olsun."

Bu kiplerle çekimlenen fiiller, bir tasarı, dilek hâlinde olduğundan zaman kavramı taşımaz. Bu kipler, fiil kök ve gövdelerine ek getirilerek oluşturulur.