Question

7. Sınıf Tutku Yayınları Fen Bilimleri Ders Kitabı 61. Sayfa Cevapları

Answer 1

Sınıfınıza, üreme ana hücrelerinde mayozun nasıl gerçekleştiğini gösteren bir model ya da şema getiriniz. Bunlar üzerinde mayozun gerçekleşme aşamalarını açıklayınız. 

Cevap: Mayozun Evreleri

Mayoz 1 Mayoz 1; birbirini takip eden profaz 1, metafaz 1, anafaz 1 ve telofaz 1 olmak üzere 4 evrede gerçekleşir. Bu evrelerin ardından sitoplazma bölünmesi sonucunda kromozom sayısı bakımından haploit iki hücre oluşur.

Profaz 1

Mayozun en uzun süren evresidir. Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar. Kromatin iplikler kromozomlar hâlinde belirginleşir. Zıt kutuplara doğru çekilen sentrozomlar arasında iğ iplikleri oluşturulur. Bu evrede homolog kromozomlar çiftler hâlinde yan yana dizilerek bir araya gelir. İki homolog kromozom veya dört kromatitten oluşan bu yapıya tetrat adı verilir.

Metafaz 1 

Homolog kromozomlar farklı kutuplara gidecek şekilde sentromerlerinden iğ ipliklerine bağlanır ve hücrenin ekvatoral düzlemine getirilir.

Anafaz 1 

Homolog kromozom çiftleri birbirinden ayrılır. Homolog kromozomlar kardeş kromatitleri birbirine bağlı kalarak zıt kutuplara doğru hareket eder. Profaz 1’de krossing over olayı gerçekleşmese bile homolog kromozomların rastgele hareket etmesi, oluşan hücrelerin genetik yönden farklı olmasını sağlar. Anafaz 1 sonunda her bir kutupta ana hücrenin kromozom sayısının yarısı kadar kromozom bulunur. 

Telofaz 1 

Kutuplara yerleşen haploit kromozom takımındaki her bir kromozom iki yeni kromatite sahiptir. Telofaz 1 ile sitokinez aynı zamanda gerçekleşir ve iki kardeş hücre oluşur. Oluşan hücrelerin kromozom sayısı ana hücrenin yarısı kadardır ve haploittir. Bazı canlı türlerinde çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşurken, bazı türlerde kromozomlar yoğunlaşmış şekilde kalır. Sitokinezde hayvan hücrelerinde boğumlanma, bitki hücrelerinde orta lamel oluşumu gözlenir.

Mayoz 2 

Kardeş kromatitlerin ayrılmasından dolayı mitoza benzer. Hayvan hücrelerinde bölünme başlamadan önce sentrozomlar kendini eşler. Mayoz 2; profaz 2, metafaz 2, anafaz 2, telofaz 2 ve sitokinezden oluşur.

Profaz 2

Çok kısa sürede tamamlanır. Çekirdek zarı ve çekirdekçikler eriyerek kaybolur ve iğ iplikleri oluşur.

Metafaz 2

Kardeş kromatitleri taşıyan kromozomlar hücrenin ortasında (ekvator düzleminde) tek sıra hâlinde yan yana dizilir ve sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunur. Kardeş kromatitler profaz 1’de krossing over geçirmişlerse genetik olarak birbirinden farklıdır.

Anafaz 2

Hücrenin ekvator düzleminde dizilmiş olan kardeş kromatitler, iğ iplikleri sayesinde ayrılarak zıt kutuplara doğru hareket eder. Bu evreden itibaren kromozom olarak adlandırılır.

Telofaz 2

Kromozomlar kromatin iplikler hâlini alır. Çekirdek zarı ve  endoplazmik retikulum yeniden oluşur. Çekirdekçik yeniden görünür hâle gelir. Telofaz 2 ve sitokinez birlikte tamamlanır. Telofaz 2 sonunda toplam dört yeni hücre oluşur. Oluşan hücreler ana hücrenin yarısı kadar kromozom ve DNA taşır.