Question

Destan nedir?

Answer 1

Destan, toplumu geniş ölçüde ilgilendiren olayları konu edinen 8-11 heceli dizelerden oluşan ve kıta sayısı yediden yedi yüze kadar varan anonim veya bireysel halk şiirlerine ya da milletlerin yaşadıkları tarihî olayların efsanevî ve mitolojik unsurlarla yoğrularak oluşturduğu millî karakter taşıyan uzun manzum eserlerine denir. Destanlar, halkın ortak beyin ürünüdür ve üretildikleri ulusun ortak özelliklerini yansıtırlar. Destanlar, tarihi ve sosyal olayları, savaşları, hastalıkları, göçleri, afetleri, deprem, kuraklık, yangın, istila gibi toplum olaylarını içerir. Destanlarda ayrıca olağanüstü özelliklere sahip kahramanlar da yer alır.

Destanların oluşumu için geçirilen üç ana evre şunlardır:

• Çekirdeklenme: Destana konu olayın ortaya çıkmasıdır.
• Oluşum: Varyantlaşmaların en yoğun olduğu evredir. Anlatı, kuşaktan kuşağa aktarılarak sözlü kültür ortamında olgunlaştırılır.
• Tespit ve Yazıya Geçirilme: Varyantlaşmanın sona ermesinden itibaren araştırmacının bu varyantlarda en ortak tarafları bularak anlatıyı derleyip toparlayarak yazılı kültür ortamına aktardığı evredir.

Destanların türleri ise şöyledir:

• Millî Destanlar: Bir milletin tarihî olaylarını efsanevî ve mitolojik unsurlarla süsleyerek anlatan destanlardır. Örneğin: Ergenekon Destanı, Oğuz Kağan Destanı, Alp Er Tunga Destanı vb.
• Dinî Destanlar: Bir dinin veya mezhebin kuruluşunu veya yayılmasını anlatan destanlardır. Örneğin: Şehname-i Hüsrev ü Şirin, Şehname-i İskendername vb.
• Tarihî Destanlar: Tarihi bir kişi veya olayın gerçekliğinden çok hayal gücüyle anlatıldığı destanlardır. Örneğin: Dede Korkut Hikâyeleri, Köroğlu Destanı vb.
• Yarı Tarihî Destanlar: Tarihi bir kişi veya olayın gerçekliği ile hayal gücünün dengeli bir şekilde kullanıldığı destanlardır. Örneğin: Cengizname, Battal Gazi Destanı vb.