Maarif Kongresi’nin toplandığı tarih ve açılış konuşması göz önünde bulundurulduğunda Mustafa Kemal’in millî eğitimden beklentileri hakkında şunlar söylenebilir:
-
Mustafa Kemal, millî eğitimin, milletin bağımsızlık ve çağdaşlık mücadelesinde en önemli araç olduğunu düşünüyordu. Kurtuluş Savaşı’nın en zor günlerinde bile eğitim alanında çalışmalar yapılmasını istiyordu.
-
Mustafa Kemal, millî eğitimin, millî kültürü, tarihi ve karakteri yansıtan bir program üzerine kurulmasını istiyordu. Yabancı kültürlerin etkisinden uzak, millî dehayı geliştirecek bir eğitim anlayışı savunuyordu.
-
Mustafa Kemal, millî eğitimin, yeni nesli, vatanını, milletini ve haklarını savunacak şekilde yetiştirmesini istiyordu. Millî birlik, beraberlik, erdemlilik, kuvvetlilik, düzenlilik ve sağlamlık gibi manevî özelliklerin verilmesini istiyordu.
-
Mustafa Kemal, millî eğitimin, halkın ihtiyaçlarına göre düzenlenmesini istiyordu. İlköğretimin beş yıla çıkarılmasını, köy ve kentlerin farklı programlara sahip olmasını, meslek ve sanat derslerinin verilmesini, kızların ev kadını olabilmeleri için gerekli bilgilerin öğretilmesini istiyordu.