Türkiye’de dalga ve akıntıların oluşturduğu kıyı şekilleri, kıyı aşındırma ve kıyı biriktirme şekilleri olarak iki gruba ayrılabilir. Kıyı aşındırma şekilleri, dalgaların ve akıntıların kıyılarda yaptığı aşınma sonucunda ortaya çıkan şekillerdir. Kıyı biriktirme şekilleri ise dalgaların ve akıntıların taşıdıkları malzemeleri kıyılarda biriktirmesi sonucunda oluşan şekillerdir.
Türkiye’de dalga ve akıntıların oluşturduğu kıyı aşındırma şekilleri şunlardır:
-
Falez (Yalıyar): Dalgaların dik kıyılarda alt kısımları aşındırması ve üst kısımların denize doğru çökmesi sonucunda oluşan duvar gibi düz kıyılardır. Türkiye’de Doğu ve Batı Karadeniz ile Akdeniz kıyılarında yaygın olarak görülür.
-
Aşınım Düzlüğü: Dalgaların uzun süreli aşındırması sonucunda deniz seviyesine yakın bir düzlük oluşur. Türkiye’de Marmara Denizi’nin güneyinde, İzmir Körfezi’nin kuzeyinde ve Antalya Körfezi’nin batısında görülür.
-
Doğal Köprüler: Dalgaların denize doğru uzanan kayalıkları oyarak ortasından geçmesi sonucunda oluşan köprü şeklindeki kayalardır. Türkiye’de Antalya’nın Gazipaşa ilçesinde bulunan Cilvarda Burnu’nda görülür.
Türkiye’de dalga ve akıntıların oluşturduğu kıyı biriktirme şekilleri şunlardır:
-
Kumsal: Dalgaların taşıdığı kum, çakıl, kabuk gibi malzemelerin kıyının hemen önünde birikmesi sonucunda oluşan düz alanlardır. Türkiye’de tüm kıyılarda görülebilir.
-
Kordon: Dalgaların taşıdığı malzemelerin açıkta bulunan bir adayla karayı bağlaması sonucunda oluşan uzun setlerdir. Türkiye’de Kapıdağ Yarımadası ve Sinop Yarımadası gibi tomboloların oluşumunda etkilidir.
-
Koy Seti (Koy Oku): Dalgaların taşıdığı malzemelerin bir koyun önünde setler halinde yığılması sonucunda oluşan ok şeklindeki setlerdir. Türkiye’de Karadeniz, Marmara ve Ege koylarında görülür.
-
Lagün: Koy setinin bir koyun önünü tamamen kapatmasıyla deniz kenarında bir göl oluşur. Türkiye’de özellikle delta ovalarında çok sayıda lagün görülür. Örneğin Dalyan sahilindeki İztuzu Plajı’nın arkasında bulunan Köyceğiz Gölü bir lagündür.
