Question

8. Sınıf İnkılap Tarihi Ders Kitabı Sayfa 170, 171 Cevapları - Nev Kitap Yayınları

Answer 1

5. Ünite Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları

A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1 Atatürk’ün Cumhuriyet Halk Fırkasını kurma nedenleri nelerdir? Açıklayınız.

Atatürk’ün Cumhuriyet Halk Fırkasını kurma nedenleri şunlardır:

• Ülkenin geri kalmışlığını ve çöküş tehlikesini ortadan kaldırmak, “çağdaş” ve “gelişmiş” bir toplum yaratmak amacıyla devrimler yapmayı planlıyordu. Bu da ancak bir siyasal parti ile mümkün olabilirdi.
• Milletin mecliste kendini temsil etmesi, milli egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu gerçeğinden hareketle de birtakım siyasi yenilikler söz konusu olmuştur. Meclisin faal olarak çalışması ve egemenliğin temsil edilmesi bakımından bir siyasi partinin kurulması ihtiyaç haline gelmiştir.
• Cumhuriyetin ilanından sonra tek partili sistem içinde Halk Fırkası, milletin mecliste temsil edilme alan ve imkanını oluşturan ilk parti olarak tarihe geçmiştir.
• Devletçilik, ekonomik bir model olarak benimsenmiş; Atatürk ilke ve inkılaplarına tam bağlılık esas alınmış; demiryolu ağının geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması; aşar vergisinin kaldırılması; askerlik süresinin uzatılması gibi politikalar Halk Fırkası tarafından savunulmuş ve desteklenmiştir.

2. Atatürk, millet egemenliğinin Mecliste çok parti ile temsil edilmesini niçin istemiş olabilir? Anlatınız.

Atatürk, çok partili sisteme geçiş konusunda kararlı bir liderdi. Bunun için şu nedenleri sıralayabiliriz:

• Çok partili sistem, demokratik ve çağdaş bir devletin gereğidir. Atatürk, Türkiye’yi uygar ve gelişmiş bir ülke yapmak için devrimler yapmıştır. Bu devrimlerin halk tarafından benimsenmesi ve korunması için halkın siyasi tercihlerini özgürce yapabilmesi gerekirdi.
• Çok partili sistem, hukuk devleti ve kuvvetler ayrılığı ilkesinin uygulanmasını sağlar. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nı Meclis’in yönettiği bir sistemle kazanmıştır. Bu sistemde yasama, yürütme ve yargı erkleri birbirinden ayrılmıştır. Tek partili sistemde bu erklerin denge ve denetimi zorlaşır.
• Çok partili sistem, siyasi rekabet ve çoğulculuğu teşvik eder. Atatürk, farklı görüş ve düşüncelerin ifade edilmesine önem vermiştir. Bu sayede ülkenin sorunlarına daha iyi çözümler bulunabilir.
• Çok partili sistem, uluslararası ilişkilerde Türkiye’nin prestijini artırır. Atatürk, Türkiye’yi dünyada saygın bir konuma getirmek istemiştir. İkinci Dünya Savaşı sonrasında dünyada iki kutuplu bir siyasi yapı oluşmuştur. Türkiye, demokratik ve çok partili bir sistemle Batı bloğuna yakınlaşmıştır.

Bu nedenlerle Atatürk, millet egemenliğinin Mecliste çok parti ile temsil edilmesini istemiştir. Bu konuda iki kez girişimde bulunmuştur. 1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurmuştur. Ancak bu partiler kısa sürede kapanmıştır. Bunun sebebi ise iç ve dış tehditler, muhalefetin aşırılıkları ve halkın henüz çok partili sisteme hazır olmamasıdır.

3. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kuruluş amaçları nelerdir? Belirtiniz.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kuruluş amaçları şunlardır:

• Cumhuriyet ilkesini, liberalizmi ve demokrasiyi benimseyen bir muhalefet partisi olmak.
• Tek partili ve otoriter bir sistemin tehlikelerine karşı çıkmak ve halkın siyasi tercihlerini özgürce yapabilmesini sağlamak.
• Dini inançlara saygılı olmak ve tarafsız cumhurbaşkanlığını istemek.
• Ülkenin eğitim, ekonomi ve kalkınma sorunlarına çözüm önerileri getirmek.

4. Kendisine düzenlenen suikast girişiminden sonra Atatürk nasıl davranmıştır? Belirtiniz.

Atatürk’e düzenlenen suikast girişiminden sonra Atatürk, şu şekilde davranmıştır:

• Suikast girişimini planlayan ve destekleyen kişilerin yakalanması ve yargılanması için gerekli talimatları vermiştir. Suikast girişiminde bulunanlar arasında eski bakanlar, milletvekilleri ve valiler de bulunmaktaydı. Bu kişilerin bir kısmı idam edilmiş, bir kısmı da hapis cezasına çarptırılmıştır.
• Suikast girişimini, Cumhuriyet Halk Partisi’ne karşı olan muhaliflerin bir komplosu olarak görmüştür. Bu nedenle muhalefet partilerine karşı daha sert bir tutum almıştır. Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılmasını istemiş ve parti lideri Ali Fethi Okyar’ın istifasını sağlamıştır.
• Suikast girişimini, cumhuriyet devrimlerine karşı olan gerici güçlerin bir saldırısı olarak değerlendirmiştir. Bu nedenle devrimleri daha hızlı ve kararlı bir şekilde sürdürmeye karar vermiştir. Şapka Kanunu’nu çıkarmış, Türk Tarih Kurumu’nu ve Türk Dil Kurumu’nu kurmuştur.
• Suikast girişiminden sonra halkın kendisine olan sevgi ve bağlılığını görmüştür. Bu nedenle halkla daha fazla iletişim kurmaya çalışmış ve yurt gezilerine devam etmiştir. Halkın eğitimi ve kültürüne önem vermiş ve yeni nesillere güven duymuştur.

5. Türkiye’nin jeopolitik önemi taşıdığı hangi özelliklerden kaynaklanmaktadır? Açıklayınız.

Türkiye’nin jeopolitik önemi taşıdığı özellikler şunlardır:

• Türkiye, iki kıtada yer alan bir ülkedir. Avrupa ve Asya kıtalarını birbirine bağlayan bir köprü konumundadır. Bu sayede hem Avrupa hem de Asya ülkeleriyle siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkiler kurma imkanına sahiptir.
• Türkiye, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarımadadır. Karadeniz, Akdeniz ve Ege Denizi’ne kıyısı vardır. Bu denizler, Türkiye’ye hem ulaşım hem de ticaret kolaylığı sağlar. Ayrıca Türkiye’nin denizlerinde adalar ve kıyılarında doğal limanlar bulunur.
• Türkiye, iki önemli boğaza sahiptir: Çanakkale Boğazı ve İstanbul Boğazı. Bu boğazlar, Karadeniz ile Akdeniz arasında bir geçiş noktası oluşturur. Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler, bu boğazlar sayesinde dünya deniz ticaretine katılabilir. Bu nedenle boğazlar, stratejik ve ekonomik açıdan büyük önem taşır.
• Türkiye, enerji kaynakları bakımından zengin olan Ortadoğu bölgesine yakın bir konumdadır. Ortadoğu’daki petrol ve doğalgazın dünyaya ulaştırılmasında Türkiye üzerinden geçen boru hatları veya Türk limanları kullanılır. Bu sayede Türkiye, enerji transferinde önemli bir rol oynar.
• Türkiye, sıcak çatışma bölgeleri olan Balkanlar, Kafkasya ve Ortadoğu arasında yer alır. Bu bölgelerde yaşanan siyasi ve askeri gelişmeler, Türkiye’nin güvenliği ve çıkarları açısından etkilidir. Türkiye, bu bölgelerde barış ve istikrarın sağlanması için diplomatik girişimlerde bulunur.

6. Türkiye Cumhuriyeti’ne yönelik iç ve dış tehditlere karşı bize düşen görevler nelerdir? Belirtiniz.

• Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ilkelerine, anayasasına ve yasalarına bağlı kalmak ve bunları savunmak.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenliğine, birliğine ve bütünlüğüne zarar verebilecek her türlü iç ve dış girişime karşı uyanık olmak ve tepki göstermek.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin milli çıkarlarını korumak ve geliştirmek için çalışmak ve katkıda bulunmak.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olarak yaşamasını sağlamak için siyasi, ekonomik, kültürel ve sosyal alanda sorumluluk almak ve katılım göstermek.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası alanda saygın bir konumda olmasını desteklemek ve barışçıl ilişkiler kurmak.

B. “Cumhuriyet – Ankara – muhalefet – jeopolitik – İzmir – Serbest Cumhuriyet – jeopolitik konum iktidar”

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan noktalı yerlere yukarıda verilen uygun kelimeleri yazınız.
1. Atatürk’ün silah arkadaşları tarafından kurulan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Türkiye’nin ilk muhalefet partisidir.
2. Bir devletin dünya coğrafyasında bulunduğu konumundan dolayı kendisine sağladığı avantaj ve dezavantajlara jeopolitik konum denir.
3. Atatürk’e suikast girişimi İzmir şehrinde gerçekleştirilmek istendi.
4. Atatürk’ün arkadaşı Ali Fethi Okyar’dan açmasını istediği partinin adı Serbest Cumhuriyet Fırkasıdır.
5. Halk Fırkası, cumhuriyetin ilanından sonra Cumhuriyet Halk Fırkası adını almıştır.

C. Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.
1. (Y) Cumhuriyet’in ilk muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Fırkasıdır.
2. (Y) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının programında “Din elden gidiyor.” ibaresine yer verilmiştir.
3. (D) 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonrasında yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle farklı politikalar üretmesi amacıyla Serbest Cumhuriyet Fırkası kuruldu.
4. (D) İç ve dış tehditlere karşı ülkemizde millî birlik ve beraberliğimizi güçlü tutmamız gerekir.
5. (Y) Türkiye Çanakkale ve İstanbul boğazları ile Avrupa ve Afrika kıtaları arasında stratejik bir konuma sahiptir.

C. Aşağıdaki çoktan seçmeli sorulan cevaplayınız.
1. Atatürk, kurulan yeni Türk Devleti’nde cumhuriyetin değerlerini hayata geçirmek için inkılaplar yapmıştır.
Aşağıdakilerden hangisi bu inkılaplardan değildir?
A) Saltanatın kaldırılması
B) Siyasi partilerin kurulması
C) Halifeliğin kaldırılması
D) Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması

Cevap: D

2. Cumhuriyetin kurulduğu ilk dönemlerde çok partili hayata geçiş çalışmaları ile aşağıdaki gelişmelerden hangisine ulaşılmak istenmiştir?
A) Halifenin etkisinin kırılmak istenmesi
B) Demokrasinin daha iyi işleyişinin sağlanması
C) Eğitimin modernleştirilmesi
D) Ekonomik gelişmelere destek verilmek istenmesi

Cevap: B

3. Cumhuriyet döneminde ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatılmıştır. Bu gelişmenin arkasından 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkasının kuruluşuna kadar Türkiye’de tek partili hayat devam etmiştir.
Bu durumun:
I. Hükümetin denetlenmesi
II. Farklı görüşlerin mecliste temsil edilmesi
III. Saltanatın devam etmesi
gelişmelerinden hangilerini doğrudan engellediği söylenebilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III

Cevap: C

Atatürk, kendisine karşı düzenlenmek istenen suikastın engellenmesinden sonra “Benim naçiz vücudum bir gün elbet toprak olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyet’i sonsuza kadar yaşayacaktır.” demiştir.
Atatürk bu sözü ile aşağıdakilerden hangisini söylemek istemiştir?
A) Kendi ömrü ile Cumhuriyet’in ömrünün aynı olduğunu
B) Cumhuriyet’in ileride çok büyük sorunlar yaşayacağını
C) Cumhuriyet’i Türk gençliğinin koruyup kollayacağını
D) Cumhuriyet’in temellerinin sağlam ve yıkılmaz olduğunu

Cevap: D

5. Atatürk, cumhuriyet yönetiminde çok partili hayatın olması gerektiğini belirtmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi çok partili hayatın faydalarından biri değildir?
A) Yönetimde kargaşa yaşanır.
B) Farklı görüşler yönetimde yer alabilir.
C) Hükümet sürekli denetlenir.
D) Demokratik ortam oluşur.

Cevap: A

6. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’nin jeopolitik konumunun özelliklerden biri değildir?
A) Zengin doğal kaynaklara sahip bir coğrafyanın merkezinde yer alması
B) Asya ile Avrupa arasında bir enerji köprüsü oluşturması
C) Enerji kaynaklarına sahip olmayan ülkelerin etrafımızda yer alması
D) Çanakkale ve İstanbul boğazlarına sahip olması

Cevap: C