Question

12. Sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Ders Kitabı Sayfa 42 Cevapları - Eksen Yayınları

Answer 1

1. İslam medeniyetinde bilim ve düşüncenin gelişim sürecini ana hatlarıyla açıklayınız.

Cevap:

İslam medeniyetinde bilim ve düşüncenin gelişim süreci, vahiy ile başlayan ve tercüme, felsefe, fen ve sosyal bilimler ile devam eden bir süreçtir. İslam medeniyeti, Kur’an ve sünnetin ilme, öğrenmeye ve bilgiye teşvik eden buyrukları sayesinde, insanlığın yararına olan her türlü bilgiye yönelmiş ve birçok ilim dalında önemli katkılar sunmuştur. İslam medeniyetinde bilim ve düşüncenin gelişimini etkileyen bazı faktörler şunlardır:

• İslam dininin hızlı bir şekilde yayılması ve farklı kültürlerle teması, Müslümanların yeni bilgilerle tanışmasını ve bunları kendi medeniyetlerine adapte etmesini sağlamıştır.
• Emeviler Dönemi’nde başlayan ve Abbasiler Dönemi’nde devam eden tercüme faaliyetleri, Yunan, Hint, İran ve Süryani gibi eski medeniyetlerin bilim, felsefe, edebiyat ve sanat eserlerinin Arapçaya aktarılmasını mümkün kılmıştır. Bu sayede, İslam dünyası, antik çağın mirasını korumuş ve geliştirmiştir.
• Felsefenin İslam dünyasına girmesi, Müslümanların akli ve nakli delillere dayalı bir düşünce sistemi kurmalarına ve dinî, ahlaki, siyasi ve sosyal meselelere çözüm aramalarına imkan vermiştir. Felsefe, aynı zamanda, fen bilimlerinin de gelişmesine katkıda bulunmuştur.
• İslam medeniyetinde kurulan bilim kurumları, ilim adamlarının çalışmalarını desteklemiş ve bilginin yayılmasını kolaylaştırmıştır. Daru’l-hikme, medrese, rasathane, şifahane, kütüphane, daru’l-kur’an ve daru’l-hadis gibi kurumlar, İslam medeniyetinin bilimsel ve kültürel zenginliğinin göstergeleridir.

2. İslam medeniyetinde öne çıkan başlıca kurumların adlarını yazınız.

Cevap:

İslam medeniyetinde öne çıkan başlıca kurumlar şunlardır:

• Cami ve mescitler: İbadetin yanı sıra eğitim ve ilim öğrenmenin de merkezi olan yerlerdir. Hz. Muhammed ve sahabeleri mescitlerde okuma, yazma ve Kur’an öğretmişlerdir.
• Mektepler: Çocuklara temel eğitim verilen kurumlardır. Hz. Ömer zamanında ortaya çıkmış ve daha sonra yaygınlaşmıştır.
• Medreseler: Üniversite statüsünde eğitim veren kurumlardır. Farklı bilim dallarında uzmanlaşmış alimler yetiştirmiştir. Kurtuba, Bağdat, Horasan, Maveraünnehir, Semerkand, Buhara, Mısır, Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Edirne, Elâzığ gibi şehirlerde önemli medreseler bulunmuştur.
• Beytülhikmeler ve kütüphaneler: Bilgi evi anlamına gelen bu kurumlarda çeşitli dillerde yazılmış eserler tercüme edilmiş, saklanmış ve araştırılmıştır. Bağdat’taki Beytülhikme, İslam dünyasının en büyük kütüphanesi olmuştur.
• Rasathaneler: Gözlem evi anlamına gelen bu kurumlarda gökyüzü ve yıldızlar incelenmiştir. Müslümanlar tarafından icat edilmiş gözlem aletleri kullanılmıştır. Örneğin, Maraga, Semerkand, İstanbul ve Kahire’de ünlü rasathaneler kurulmuştur.

3. Müslümanların matematik alanında gerçekleştirdikleri öncü çalışmalar hakkında bilgi veriniz.

Cevap:

Müslümanların matematik alanında gerçekleştirdikleri öncü çalışmalar şunlardır:

• Cebir: Harezmî (ö. 850), cebirin kurucusu olarak kabul edilir. Cebirin temel kavramlarını ve kurallarını ortaya koyan ilk eser olan Kitâbü’l-Cebr ve’l-Mukâbele adlı kitabı yazmıştır. Bu kitapta, birinci ve ikinci dereceden denklemleri analitik, cebirsel ve geometrik yöntemlerle çözmüştür. Cebir kelimesi, bu kitabın başlığından türetilmiştir.

• Trigonometri: Ebu’l-Vefa el-Buzcani (ö. 998), trigonometrinin kurucusu olarak anılır. Sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjant gibi trigonometrik fonksiyonları tanımlamış ve bunların tablolarını oluşturmuştur. Ayrıca, trigonometrik formüllerin cebirsel ifadelerini bulmuş ve trigonometriyi astronomiyle ilişkilendirmiştir.

• Analiz: Ömer Hayyam (ö. 1131), üçüncü dereceden denklemleri çözmek için kubik eğrileri kullanan ilk matematikçidir. Ayrıca, irrasyonel sayıların rasyonel sayılar gibi kullanılabileceğini göstermiş ve binom teoremini genelleştirmiştir. Öklid’in beşinci postülatını çürütmeye çalışmış ve geometride yeni kavramlar geliştirmiştir.

• Geometri: İbnu’l-Heysem (ö. 1040), optik alanında yaptığı çalışmalarla tanınır. Işık ve görme teorilerini geliştirmiş ve optik aletler tasarlamıştır. Ayrıca, geometride dört ve beş bilinmeyenli denklemleri çözmüş ve konik kesitler üzerine araştırmalar yapmıştır. Geometriye katkıları nedeniyle “Batlamyus’tan sonra gelen en büyük geometri ustası” olarak nitelendirilmiştir

4. Müslümanların kimya alanında yaptıkları öncü çalışmalar hakkında bilgi veriniz.

Cevap:

Müslümanların kimya alanında yaptıkları öncü çalışmalar şunlardır:

• Kimya kelimesi, Arapça "el-kimya"dan türemiştir. Bu terim, maddeyi dönüştürme sanatını ifade eder.
• Kimyanın babası olarak kabul edilen Câbir bin Hayyân (ö. 815), ilk laboratuvarı kurmuş, asitler, bazlar, tuzlar, alaşımlar, damıtma, kristalleştirme, süblimleşme gibi pek çok kimyasal işlemi tanımlamış ve uygulamıştır.
• İbn-i Sina (ö. 1037), el-Kanun fi’t-Tıb adlı eserinde, kimyasal maddelerin tıbbi kullanımlarını anlatmış, cıva, kükürt, arsenik, boraks gibi maddelerin özelliklerini ve etkilerini açıklamıştır.
• El-Razi (ö. 925), kimya ve tıp alanında çok sayıda eser yazmış, alkol, kloroform, eter, amonyak, potasyum karbonat gibi maddeleri keşfetmiş veya ilk defa kullanmıştır.
• El-Biruni (ö. 1048), kimya, astronomi, matematik, coğrafya, tarih gibi birçok alanda eser vermiş, kimyasal reaksiyonların denge kurduğunu, spesifik ağırlığın ölçüm yöntemlerini, mineraloji ve metalurji ile ilgili bilgileri ortaya koymuştur.

Müslümanların kimya alanındaki bu ve benzeri çalışmaları, ileriki yüzyıllarda Batı medeniyetinin gelişmesine katkı sağlamıştır. 

Aşağıdakilerden hangisi İslam medeniyetinde bilim ve düşüncenin gelişim sürecini doğru olarak açıklamaz?
A) Kur’an ve sünnetin öğretileri, bilim ve düşüncenin gelişmesinde etkili olmuştur.
B) Bilim ve düşünce çalışmaları öncelikle tercüme faaliyetleri İle başlamıştır.
C) Orta Çağ, İslam bilim ve düşüncesi açısından karanlık bir dönemdir.
D) Müslüman bilginler, dünya bilim tarihine giren büyük buluşlar gerçekleştirmişlerdir.
E) Batılı bilim adamları İslam dünyasında yapılmış olan çalışmalardan çokça yararlanmış ve bunların büyük bölümünü kendilerine mal etmişlerdir.

Cevap: C