Question

Oksijen, birçokları için hayat kaynağı iken bazı canlılar için zehir etkisi gösteren zararlı bir maddedir. Bu durumu nasıl açıklarsınız?

Answer 1

Oksijen, birçokları için hayat kaynağı iken bazı canlılar için zehir etkisi gösteren zararlı bir maddedir. Bu durumu şöyle açıklayabiliriz:

• Oksijen, normal basınç ve konsantrasyonda solunduğunda, hücrelerde enerji üretimi için gerekli olan bir gazdır. Ancak oksijenin basınç veya konsantrasyonu arttığında, hücrelerde oksijen zehirlenmesi adı verilen bir durum ortaya çıkar.
• Oksijen zehirlenmesi, dokularda oksijen konsantrasyonun artması sonucu, hücre içinde aşırı miktarda serbest oksijen radikallerinin oluşması ve bunların sitotoksik nitelikleri nedeniyle hücreleri zedelemesi sonucu oluşan zehirlenmedir.
• Serbest oksijen radikalleri, oksijen molekülünün elektron kaybetmesi sonucu oluşan reaktif oksijen türleridir. Bu türler, hücre zarlarına, proteinlere, DNA’ya ve diğer biyomoleküllere zarar vererek oksidatif strese neden olurlar.
• Oksidatif stres, hücrelerin antioksidan savunma sistemlerinin yetersiz kalması sonucu oluşan bir durumdur. Oksidatif stres, hücre fonksiyonlarını bozar ve apoptozis (programlı hücre ölümü) veya nekroz (patolojik hücre ölümü) gibi sonuçlara yol açabilir.
• Oksijen zehirlenmesi, en çok merkezî sinir sistemi, akciğer ve gözlerde görülen etkilerle (prematüre bebeklerde), hücre zedelenmesi ve ölümle sonuçlanabilir. Oksijen zehirlenmesinin belirtileri arasında baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, kas seğirmeleri, konvülsiyonlar, bilinç kaybı, solunum güçlüğü, öksürük, göğüs ağrısı, göz içi basıncının artması ve geçici miyopi gibi görme bozuklukları sayılabilir.
• Oksijen zehirlenmesine maruz kalınan yüksek oksijen seviyesinin düşürülmesi ile müdahale edilir. Ayrıca antioksidan ilaçlar veya vitaminler de tedaviye yardımcı olabilir.