Question

12. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 61 Cevapları - Meb Yayınları

Answer 1

Gün içerisinde Güneş’in farklı konumlarda gözlenmesinin sebebi ne olabilir?

Cevap:

Gün içerisinde Güneş’in farklı konumlarda gözlenmesinin sebebi, Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesidir. Dünya bir günde bir tam tur döndüğü için, Güneş’in yeri de gökyüzünde değişir. Güneş doğudan doğar, güneyden geçer ve batıdan batar. Bu hareket Güneş’in yörünge boyunca hareket etmesinden kaynaklanmaz, sadece Dünya’nın dönmesinden kaynaklanır.

Ancak Güneş’in yeri sadece gün içerisinde değil, yıl içerisinde de değişir. Bu da Dünya’nın Güneş çevresinde elips şeklinde bir yörünge izlemesinden ve ekseni eğik olmasından kaynaklanır. Dünya’nın ekseni eğik olduğu için, yılın farklı zamanlarında farklı bölgeler Güneş’e daha yakın veya daha uzak olur. Bu da mevsimleri ve gün uzunluklarını etkiler. Örneğin, kuzey yarımkürede yaz olduğunda, kuzey kutbu Güneş’e doğru eğilir ve Güneş daha yüksek bir açıyla görünür. Kış olduğunda ise kuzey kutbu Güneş’ten uzaklaşır ve Güneş daha alçak bir açıyla görünür. Ayrıca Dünya’nın yörüngesi tamamen dairesel olmadığı için, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı da yıl içerisinde değişir. Bu da Güneş’in parlaklığını ve boyutunu etkiler.

Gezegenler, Güneş çevresinde çembersel yörüngede mi dolanır?

Cevap:

Hayır, değildir. Gezegenler, Güneş çevresinde elips şeklinde yörüngelerde dolanır. Bu yörüngelerin şekli Kepler’in birinci yasası ile açıklanır. Kepler’in birinci yasası şöyle der:

Her gezegen, Güneş’i bir odak noktası olarak alan elips şeklinde bir yörüngede hareket eder.

Bu yasa, gezegenlerin yörüngelerinin tamamen dairesel olmadığını, ancak dairesel olmaya yakın olduğunu belirtir. Gezegenlerin yörüngelerinin şekli eksantriklik adı verilen bir parametre ile ölçülür. Eksantriklik sıfıra yakın olduğunda yörünge dairesel olur, bir yaklaştığında ise yörünge çok uzun ve ince bir elips olur. Gezegenlerin eksantriklikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Gezegen	Eksantriklik
Merkür	0.2056
Venüs	0.0068
Dünya	0.0167
Mars	0.0934
Jüpiter	0.0484
Satürn	0.0542
Uranüs	0.0472
Neptün	0.0086

Tablodan da görüldüğü gibi, gezegenlerin eksantriklikleri oldukça küçüktür, bu nedenle yörüngeleri neredeyse daireseldir. Ancak tamamen dairesel değildir. Bu da gezegenlerin Güneş’e olan uzaklıklarının yörünge boyunca değiştiği anlamına gelir. Gezegenlerin Güneş’e en yakın olduğu noktaya perihelyum, en uzak olduğu noktaya ise afelyum denir.