Question

Lozan Barış Antlaşması’ndan Sonra Türkiye İle Fransa Arasında Yaşanan Sorunlar Nelerdir?

Answer 1

Lozan Barış Antlaşması’ndan sonra Türkiye ile Fransa arasında yaşanan sorunlar şunlardır:

• Türkiye ile Suriye arasındaki sınırın belirlenmesi: Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye ile Suriye arasındaki sınırın belirlenmesi için bir karma komisyon kurulması kararlaştırılmıştı. Ancak Fransa, Suriye’yi manda altında tutuyordu ve Türkiye’nin sınır taleplerini kabul etmiyordu. Bu nedenle, sınır komisyonu uzun süre çalışamadı ve sınır sorunu çözümsüz kaldı.
• Bozkurt - Lotus sorunu (davası): 2 Ağustos 1926’da Bozkurt adlı Türk vapuru ile Lotus adlı Fransız vapuru Çanakkale Boğazı’nda çarpıştı. Kazada 8 Türk denizcisi hayatını kaybetti. Türk mahkemeleri, kazaya karışan Fransız subaylarını yargılamak istedi. Ancak Fransa, bu yargılamayı uluslararası hukuka aykırı buldu ve mahkemeye itiraz etti. Sorun Milletler Cemiyeti’ne götürüldü ve Uluslararası Adalet Divanı’na havale edildi. Divan, 7 Eylül 1927’de verdiği kararda, Türkiye’nin Fransız subayları yargılama hakkının olduğunu kabul etti.
• Türkiye’deki Fransız okulları (yabancı okullar sorunu): Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye’deki yabancı okulların statüsü belirsiz bırakılmıştı. Bu okullar, Türk eğitim sistemine uyum sağlamadan kendi müfredatlarını uyguluyor ve bazı siyasi faaliyetlere karışıyorlardı. Türkiye, bu okulları denetim altına almak istiyordu. Ancak Fransa, bu okulların özerkliğini savunuyor ve Türkiye’nin müdahalesine karşı çıkıyordu. Sorun, 1933’te imzalanan bir anlaşmayla çözüldü. Buna göre, yabancı okullar Türk eğitim mevzuatına uyacak ve denetime tabi olacaklardı.
• Adana - Mersin demiryolunun satın alınması: Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye’nin elinde bulunan demiryollarının bir kısmının satın alınması için bir süre tanınmıştı. Bu demiryollarından biri de Adana - Mersin demiryoluydu. Bu demiryolu, Fransız şirketi olan Chemins de Fer Ottomans d’Anatolie (CFOA) tarafından işletiliyordu. Türkiye, bu demiryolunu satın almak istiyordu. Ancak Fransa, bu satışa yanaşmıyor ve pazarlık yapıyordu. Sorun, 1934’te imzalanan bir anlaşmayla çözüldü. Buna göre, Türkiye demiryolunu 10 milyon franka satın aldı.
• Osmanlı borçları sorunu: Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye’nin Osmanlı Devleti’nden kalan borçların bir kısmını ödemesi kararlaştırılmıştı. Ancak bu borçların miktarı ve ödeme şekli belirlenmemişti. Bu nedenle, Türkiye ile borçlu devletler arasında uzun süren pazarlıklar yapıldı. Fransa, bu pazarlıklarda en fazla borç alacağı olan devlet olarak önemli bir rol oynadı. Sorun, 1933’te imzalanan bir anlaşmayla çözüldü. Buna göre, Türkiye’nin ödeyeceği borç miktarı 1 milyar 300 milyon frank olarak belirlendi ve bu borcun yüzde 62’si Fransa’ya aitti .
• Hatay (Sancak) sorunu: Lozan Barış Antlaşması’nda Hatay bölgesi Suriye’ye bırakılmıştı. Ancak bu bölgede Türk nüfusu çoğunluktaydı ve Türkiye’ye katılmak istiyordu. Türkiye, Hatay’ın kendi iradesiyle geleceğini belirlemesini savunuyordu. Ancak Fransa, Suriye’yi manda altında tutuyor ve Hatay’ın bağımsızlığına karşı çıkıyordu. Sorun, 1936’da imzalanan bir anlaşmayla çözüldü. Buna göre, Hatay özerk bir yönetim kazandı ve Türkiye ile Fransa arasında dostluk ilişkileri kuruldu. 1938’de Hatay Meclisi’nin aldığı kararla Hatay Türkiye’ye katıldı .