Question

Arap Baharı hangi ülkelerde yönetimlere karşı gösteri ve ayaklanmalara dönüşmüştür?

Answer 1

Arap Baharı, 2010 yılında Tunus’ta başlayan ve Arap dünyasında birçok ülkeye yayılan hükümet karşıtı protesto, isyan ve devrim hareketleridir. Arap Baharı’nın nedenleri arasında, siyasi baskı, yolsuzluk, işsizlik, enflasyon, insan hakları ihlalleri ve demokrasi talepleri sayılabilir. Arap Baharı’nın sonuçları ise, bazı ülkelerde rejim değişikliği, bazılarında iç savaş ve bazılarında ise reformlar olmuştur.

Arap Baharı’nın yönetimlere karşı gösteri ve ayaklanmalara dönüştüğü ülkeler şunlardır:

• Tunus: Arap Baharı’nın başladığı yer olan Tunus’ta, 17 Aralık 2010’da Muhammed Buazizi adlı bir seyyar satıcının kendini yakmasıyla protestolar patlak verdi. Protestolar kısa sürede ülke çapına yayıldı ve 14 Ocak 2011’de 23 yıllık iktidarını sürdüren Zeynel Abidin Bin Ali’nin istifa etmesine ve Suudi Arabistan’a kaçmasına neden oldu. Tunus’ta yapılan ilk demokratik seçimlerde Nahda Hareketi iktidara geldi.
• Mısır: Tunus’taki olaylardan etkilenen Mısır halkı da 25 Ocak 2011’de Tahrir Meydanı’nda toplanarak Hüsnü Mübarek rejimine karşı gösterilere başladı. Gösteriler şiddetli çatışmalara dönüştü ve 11 Şubat 2011’de Mübarek’in istifa etmesini sağladı. Mübarek’in yerine geçici olarak askeri konsey devraldı. 2012 yılında yapılan seçimlerde Müslüman Kardeşler’in adayı Muhammed Mursi cumhurbaşkanı oldu. Ancak Mursi de 2013 yılında askeri darbeyle devrildi.
• Libya: Libya’da da halk, Muammer Kaddafi’nin 42 yıllık diktatörlüğüne karşı ayaklandı. 15 Şubat 2011’de Bingazi kentinde başlayan protestolar kısa sürede silahlı isyana dönüştü. NATO’nun da desteğiyle isyancılar Kaddafi güçlerine karşı ilerledi ve 20 Ekim 2011’de Kaddafi’yi yakalayarak öldürdüler. Libya’da geçici bir ulusal konsey kuruldu, ancak ülke siyasi istikrarsızlık ve iç savaşla boğuşmaya devam etti.
• Suriye: Suriye’de de halk, Beşar Esad rejimine karşı reform talepleriyle sokaklara döküldü. 15 Mart 2011’de Dera kentinde başlayan gösteriler rejimin sert müdahalesiyle karşılaştı ve silahlı muhalefetin ortaya çıkmasına yol açtı. Suriye İç Savaşı olarak bilinen çatışma, uluslararası boyut kazandı ve Rusya, İran, Türkiye, ABD, Suudi Arabistan gibi ülkelerin de dahil olduğu karmaşık bir durum yarattı. Suriye İç Savaşı halen devam etmekte olup, yaklaşık 500 bin kişinin ölümüne ve milyonlarca kişinin mülteci olmasına neden oldu.
• Yemen: Yemen’de de halk, Ali Abdullah Salih’in 33 yıllık iktidarına karşı gösteriler düzenledi. 27 Ocak 2011’de başlayan gösteriler, Salih’in istifa etmesi için baskı yaptı. Salih, 2012 yılında görevi Abdurabbu Mansur Hadi’ye devretti, ancak ülke siyasi istikrarsızlık ve çatışma içinde kaldı. Husiler adlı Şii grup, 2014 yılında başkent Sana’yı ele geçirdi ve Hadi’yi devirdi. Suudi Arabistan öncülüğündeki bir koalisyon, Husilere karşı hava saldırıları düzenledi. Yemen İç Savaşı halen devam etmekte olup, binlerce kişinin ölümüne ve insani krize neden oldu.
• Bahreyn: Bahreyn’de de halk, Şii çoğunluğun Sünni monarşi tarafından baskı altında tutulmasına karşı ayaklandı. 14 Şubat 2011’de başlayan gösteriler, İnci Meydanı’nın işgaliyle doruğa ulaştı. Bahreyn hükümeti, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin askeri desteğiyle gösterileri bastırdı. Bahreyn’deki protestolar, yaklaşık 100 kişinin ölümüne ve binlerce kişinin yaralanmasına veya tutuklanmasına neden oldu.

Arap Baharı’nın yönetimlere karşı gösteri ve ayaklanmalara dönüştüğü diğer ülkeler arasında Cezayir, Ürdün, Fas, Irak, Lübnan, Umman, Suudi Arabistan ve Moritanya sayılabilir. Ancak bu ülkelerdeki protestolar daha küçük çaplı olmuş ve rejim değişikliği veya iç savaşa yol açmamıştır.