Question

Bosna-Hersek Savaşı ve Balkanlardaki Gelişmeler Nelerdir?

Answer 1

Bosna-Hersek Savaşı, 1992-1995 yılları arasında Bosna-Hersek’in bağımsızlığını ilan etmesi sonrasında yaşanan bir iç savaştır. Savaşta, Bosna-Hersek’in Sırp ve Hırvat nüfusunu temsil eden iki ayrı devlet ile Bosna-Hersek’in merkezi hükümeti arasında çatışmalar yaşanmıştır. Savaş, etnik temizlik, soykırım ve insan hakları ihlalleri ile insanlık tarihinin en karanlık sayfalarından birini oluşturmuştur.

Bosna-Hersek Savaşı’nın başlamasının nedeni, Yugoslavya’nın dağılması sürecinde Balkanlarda yaşanan milliyetçilik akımıdır. Yugoslavya, 1991 yılında Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlıklarını ilan etmesiyle parçalanmaya başlamıştır. Bu durum, Bosna-Hersek’te yaşayan Sırpları ve Hırvatları da bağımsızlık istemeye itmiştir. Bosna-Hersek’te 1992 yılında yapılan referandumda, Boşnaklar ve Hırvatlar bağımsızlıktan yana oy kullanmış, ancak Sırplar boykot etmiştir. Referandum sonucunda Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etmiş, ancak Sırplar bunu tanımamıştır. Bunun yerine, Bosna-Hersek’in kuzey ve doğusunda Sırp Cumhuriyeti’ni kurmuşlardır. Hırvatlar da Bosna-Hersek’in güneybatısında Hırvat Cumhuriyeti Hersek-Bosna’yı kurmuşlardır. Böylece üç taraf arasında savaş başlamıştır.

Bosna-Hersek Savaşı’nda en çok zarar gören taraf Boşnaklar olmuştur. Boşnaklar, hem Sırplar hem de Hırvatlar tarafından saldırılara uğramış, katliamlara maruz kalmış ve topraklarından sürülmüştür. Savaşın en kanlı olaylarından biri, 1995 yılında Srebrenitsa’da yaşanmıştır. Burada 8 bin civarında Boşnak erkek ve çocuk, Sırp güçleri tarafından öldürülmüştür. Bu olay, Birleşmiş Milletler tarafından soykırım olarak tanınmıştır.

Bosna-Hersek Savaşı’nda uluslararası toplumun rolü de tartışmalıdır. Birleşmiş Milletler, savaşın başında Bosna-Hersek’e silah ambargosu uygulamıştır. Bu durum, Boşnakların kendilerini savunmasını zorlaştırmıştır. Birleşmiş Milletler ayrıca bazı bölgeleri güvenli bölge ilan etmiştir, ancak bu bölgelerin korunmasında yetersiz kalmıştır. NATO ise savaşın sonuna doğru hava saldırıları düzenlemiş ve barış görüşmelerine baskı yapmıştır.

Bosna-Hersek Savaşı’nın sonu ise 1995 yılında Dayton Antlaşması ile gelmiştir. Bu antlaşma ile Bosna-Hersek’in toprak bütünlüğü korunmuş, ancak ülke iki ayrı entiteye bölünmüştür: Federasyon Bosna-Hersek (Boşnaklar ve Hırvatlar) ve Sırp Cumhuriyeti (Sırplar). Bu entiteler arasında bir ortak başkanlık, parlamento ve anayasa mahkemesi bulunmaktadır. Antlaşma ile savaş resmen bitmiştir, ancak Bosna-Hersek’te etnik bölünmüşlük ve siyasi istikrarsızlık devam etmektedir.

Bosna-Hersek Savaşı ve Balkanlardaki gelişmeler, Avrupa’nın son yüzyılda yaşadığı en büyük trajedilerden biridir. Savaş, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine, yaralanmasına veya göç etmesine neden olmuştur. Savaş, aynı zamanda uluslararası toplumun sorumluluklarını ve sınırlarını da göstermiştir. Savaşın ardından Balkanlarda barış ve istikrarın sağlanması için çeşitli girişimlerde bulunulmuştur. Bunlardan biri de Avrupa Birliği’nin Balkan ülkelerine üyelik perspektifi sunmasıdır. Ancak bu süreç de pek çok zorlukla karşılaşmaktadır.