Question

Kalp nasıl çalışır?

Answer 1

Kalp, vücudumuzun en önemli organlarından biridir. Kanı vücudumuzun her yerine pompalayarak hayati fonksiyonlarımızı sürdürmemizi sağlar. Kalbin yapısı ve çalışma şekli hakkında aşağıda ayrıntılı bilgiler bulabilirsiniz.

Kalbin Yapısı

Kalp, göğüs boşluğunun merkezinde, göğüs kemiğinin altında sol akciğere daha yakın yer alan, yaklaşık olarak bir yumruk büyüklüğünde kaslı bir organdır. Kalp, dıştan içe doğru perikard, miyokard ve endokard olarak isimlendirilen üç katlı bir yapıdan oluşmuştur:

• Perikard (dış tabaka): Kalbin dışını saran bağ dokudan oluşan çift katlı zardır. Arasında sürtünmeyi azaltan sıvı bulunur.
• Miyokard (orta tabaka): Yapısı çizgili kasa, çalışması düz kasa benzeyen kalp kası tabakasıdır. Kulakçıklarda ince karıncıklarda kalındır. Sol karıncıkta ise sağ karıncıktan daha kalındır. Aorttan ayrılan küçük bir damar miyokard tabakasında kılcallara ayrılarak koroner damarları oluşturur. Bu damarlar kalp kasına besin ve oksijen getirir. Metabolik atıkları uzaklaştırır. Koroner damarlarda tıkanıklık sonucunda kalp kası besin ve oksijen alamadığı için kalp krizi (enfarktüs) oluşur.
• Endokard (iç tabaka): Tek sıralı yassı epitel dokudan oluşmuştur. Bu tabaka kalbin iç yüzeyini örter. Aşınmayı önleyen kaygan bir yapı oluşturur. Kanın akışını kolaylaştırır. Kan damarları bulunmaz.

Kalp, üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere dört odacıktan oluşur. Sol kulakçık ve sol karıncıkta temiz kan (oksijence zengin kan), sağ kulakçık ve sağ karıncıkta ise kirli kan (karbondioksitçe zengin kan) bulunur. Kalbin kapakları tek yöne açılan kapılar gibi, kanın 4 odacıkta akışını sürekli kontrol ediyorlar. 

Kalpte bulunan kapakçıklar üç çeşittir:

• Triküspit (üçlü kapakçık): Sağ kulakçık ile sağ karıncık arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sağ karıncıktan sağ kulakçığa geri dönmesini engeller.
• Biküspit (ikili kapakçık=mitral): Sol kulakçık ile sol karıncık arasında karıncık yönüne açılan kapakçıktır. Kanın sol karıncıktan sol kulakçığa geri dönmesini engeller.
• Yarım ay kapakçıkları: Kalpten çıkan kanı götüren aort ve akciğer atardamarlarının başlangıcında bulunur. Kalpten atardamarlara pompalanan kanın kalbe geri dönmesini engeller.

Kalp Bölümü	Kan Türü	Kapak Türü
Sağ Kulakçık	Kirli Kan	Triküspit
Sağ Karıncık	Kirli Kan	Yarım Ay
Sol Kulakçık	Temiz Kan	Biküspit
Sol Karıncık	Temiz Kan	Yarım Ay

Kalbin Çalışma Şekli

Kalbin çalışması, kalp kaslarının kasılıp gevşemesi ile gerçekleşir. Kalp kasının kasılmasına sistol, gevşemesine ise diastol denir. Kalbin kulakçıkları aynı anda kasılırken bu sırada karıncıklar gevşer, karıncıklar kasıldığında ise kulakçıklar gevşer. Sağlıklı ergin bir insanın kalbi dakikada 70-80 kez atar. Her kalp atışı yaklaşık 0,85 s sürer. Kulakçıkların kasılması 0,15 s, karıncıkların kasılması 0,30 s sürer. Kalan 0,40 s’de ise kalp dinlenir. Kalp dinlenme durumunda iken kulakçık ve karıncıklar aynı anda gevşemiş olarak bulunurlar. Ancak kulakçık ve karıncıkların aynı anda kasılması söz konusu değildir.

Kalbin çalışma şekli şu şekildedir:

• Küçük kan dolaşımında sağ karıncıkta bulunan kirli kan truncus pulmonalis adlı büyük bir atardamar aracılığıyla akciğerlere gider. Truncus pulmonalis iki ana akciğer atardamarına ayrılır. Bu atardamarlar da akciğerlerin içinde daha küçük dallara ayrılır ve sonunda kılcal damarlara ulaşır.
• Kılcal damarlarda karbondioksit hava keseciklerine verilir, oksijen hava keseciklerinden alınır. Böylece kan temizlenmiş olur. Kılcal damarlardan sonra toplardamarlar başlar. Toplardamarlar birleşerek dört ana akciğer toplardamarına bağlanır. Bu toplardamarlar da kalbin sol kulakçığına açılır.
• Büyük kan dolaşımında sol karıncıkta bulunan temiz kan aort adlı en büyük atardamar aracılığıyla vücudun her yerine dağılır. Aortun dalları olan atardamarlar vücudun farklı bölgelerine giderken daha küçük dallara ayrılır ve sonunda kılcal damarlara ulaşır.
• Kılcal damarlarda oksijen ve besin maddeleri dokulara verilir, karbondioksit ve artık maddeler dokulardan alınır. Kılcal damarlardan sonra toplardamarlar başlar. Toplardamarlar birleşerek vena cava superior (üst ana toplardamar) ve vena cava inferior (alt ana toplardamar) adlı iki büyük toplardamara bağlanır. Bu toplardamarlar kalbin sağ kulakçığına açılır.