12. Sınıf Osmanlı Türkçesi Ders Kitabı Sayfa 29, 30, 31 Cevapları - Meb Yayınları

Question

A) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru seçeneklerini işaretleyiniz.

1. Unutmamak lazımdır ki Türk dili, “Kendi Gök Kubbemiz” kitabını meydana getiren muhteşem şiirlerin söylendiği limandır. Bir dil; “Açık Deniz” gibi, “Süleymaniye’de Bayram Sabahı” gibi, “Bir Tepeden”, “Itri”, “Vuslat” ve “Erenköy’ünde Bayram”lar gibi şiirler söyleyebiliyorsa bu dil hatta dünya ölçüsünde büyük lisan demektir.

Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Türkçeyle yazılan edebî eserlere örnekler verilmiştir.

B) Türkçenin bir sanat ve edebiyat dili olduğuna değinilmiştir.

C) Türk dilinin bir medeniyet dili olduğu vurgulanmıştır.

D) Türk dilinin tarihî gelişimi ele alınmıştır.

E) Türkçenin dünya ölçüsünde bir dil olduğu ifade edilmiştir.

2. Türk milleti olarak kültürel değerlerimize bağlılığımız, millîlik hususundaki hassasiyetimiz aşikârdır. Osmanlı Türkçesi, kültürel mirasın anlaşılmasında, gelecek nesillere aktarılmasında ve yaşatılmasında hayati bir önem taşımaktadır. “Osmanlı Devri Türkçesi” diye de ifade edebileceğimiz Osmanlı Türkçesi güneşin batmadığı topraklara sahip, üç kıtaya yayılan, yedi asır cihana hükmetmiş Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşayan Türkçenin Arap harfleriyle yazılmış hâlidir. Geçmişte kalan bir yazı ve konuşma dili değil, mevcut ve gelecek nesillerin tarih, kültür ve genel anlamda medeniyet tasavvurunun sağlıklı bir şekilde oluşmasında bir nevi kilit konumundadır.

Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Osmanlı Türkçesi, Türklerin yüzyıllar boyunca geliştirdikleri özgün bir dildir.

B) Osmanlı Türkçesi, üç kıtada asırlarca konuşulmuş ve yazılmıştır.

C) Osmanlı Türkçesi önemini kaybetmiş, geçmişte kalmış bir yazı ve konuşma dili değildir.

D) Osmanlı Türkçesi, mevcut ve gelecek nesillerin medeniyet tasavvurunda çok etkilidir.

E) Osmanlı Türkçesi asırlarca başka dillerle etkileşim içinde olmuş, kelime alışverişinde bulunmuştur.

3. Türk musikisi gibi, Türk dilinin de müzikal tekâmülünde Türk vatanlarının büyük tesiri olmuştur. Türk vatanlarının, diyorum çünkü Türkçe, birçok başka dil gibi, yalnız bir vatanda değil, milletimizin tarih boyunca nice müstakil ve muhteşem devletler kurduğu çeşitli vatanlarda işlenmiştir. Türkiye Türkçesinin de güzelliğinde en büyük coğrafi tesir, 900 yıla varan bir zamandan beri Anadolu ve Balkanlar Türkiyesi’nin tesiridir. Fakat Türkçe tıpkı Türk milleti gibi tarihin son dokuz asrında dünyanın üç kıtası üzerinde lisani bir imparatorluk kurmuş ve bir imparatorluk dili hâlinde işlenmiştir. Bu bakımdan dilimiz, hüküm sürdüğü toprakların neresinde güzel bir ses bulmuşsa onu kendi bünyesine almakta büyük bir kabiliyet göstermiştir.

Bu paragraftan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

A) Türk dili ve Türk musikisinin gelişimi eş zamanlı olarak gerçekleşmiştir.

B) Türkçe uzun asırlar boyu bir imparatorluk dili olarak gelişmiştir.

C) Türkçe hüküm sürdüğü topraklarda bulduğu güzel sesli kelimeleri bünyesine almıştır.

D) Anadolu ve Balkan coğrafyasının Türkçenin gelişmesinde önemli katkıları olmuştur.

E) Türkçenin Anadolu ve Balkanlarda yaklaşık 900 yıllık bir geçmişi vardır.

4. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

A) Arap harflerinin hat sanatı olarak gelişmesi İslamiyet ile başlamıştır.

B) Divit, hat sanatında yazma aracı / kalem olarak kullanılan bir çeşit malzemedir.

C) Osmanlı Devleti’ne ait belgelerin muhafaza edildiği önemli kurumlardan biri, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığıdır.

D) Osmanlı Türkçesi, İslam medeniyetinin önemli kavramlarını içeren bir dildir.

E) Hz. Ali (ra) Kur’an harflerinin güzel yazılışlarıyla ilgili birtakım kurallar ortaya koyduğu için hat sanatının öncüsü sayılır.

5. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’ndeki Hazine-i Evrak’ın devamı niteliğinde olan kurumdur?

A) Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı

B) Vakıflar Genel Müdürlüğü

C) Osmanlı Askerî Arşivleri

D) Millî Kütüphane

E) İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğü

6. Aşağıdakilerden hangisi hat sanatı malzemelerinden değildir?

A) Makta

B) Çakı

C) Kalemdan

D) Hokka

E) Divit

7. Aşağıdakilerin hangisinde sanatçı ile eşleştirilen bilgiler beraber düşünüldüğünde bir yanlışlık söz konusu olur?

A) Mehmet Şevki Efendi → On iki yaşında icazet almış, II. Abdülhamit’in şehzadelerine yazı hocalığı yapmıştır.

B) Hamit Aytaç → İslam dünyasının dikkatlerini İstanbul üzerinde toplamayı başaran büyük Türk hattatlarının son temsilcilerindendir.

C) Şeyh Hamdullah Efendi → Amasya’da doğan sanatçı, Osmanlı hat ekolünün kurucusudur.

D) Mustafa Râkım Efendi → Orduludur, kendisine güzel yazı yazan anlamında “Râkım” mahlası verilmiştir.

E) Ahmet Şemseddin Karahisari → Aklam-ı sitte denilen hatları en gelişmiş şekliyle tespit etmiştir.

8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Dönemi hattatlarından değildir?

A ) Yakut el-Mustasımi

B ) Şeyh Hamdullah

C) Ahmet Karahisari

D ) Hafız Osman

E ) Mustafa Râkım Efendi

B) Aşağıdaki yargılardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

( ) Hat sanatında ortaya konulan eserler İslam düşüncesinin, maddi-manevi hayat telakkisinin yazı suretindeki yansımalarıdır.

( ) Osmanlı Türkçesiyle yazılmış yazma eserler sadece devlet arşivlerinde bulunmaktadır.

( ) Aharlama, yanlışlık ihtimaline karşı yazının kolayca silinip düzeltilmesini sağlayan koruyucu bir tabaka oluşturma işidir.

( ) Osmanlı Devleti ile münasebeti bulunan pek çok ülkenin arşivinde bugün Osmanlı Türkçesi ile yazılı çok sayıda evrak bulunmaktadır.

C) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri parantez içindeki uygun kelimelerle doldurunuz.

(aklam-ı sitte, Mustafa Râkım, Süleymaniye)

1. ............... ..............., Osmanlı tuğrasına ideal şeklini vererek onu enine yayık durumdan kurtarıp canlandıran hattattır.

2. ............... Kütüphanesi, el yazması eserlerin muhafaza edildiği kütüphanelerimizden biridir.

3. ............... ............... hat sanatındaki altı yazı çeşidine verilen isimdir.

Ç) Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Kültür ve medeniyetimizin gelişmesinde Osmanlı Türkçesinin yeri ve önemi konusunda neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.

2. Hat sanatının tarihî gelişimi ve malzemeleri hakkında bilgi veriniz.

Answer 1

Cevaplar:

1. Bu parçayla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

   • D) Türk dilinin tarihî gelişimi ele alınmıştır.

2. Bu paragrafta aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

   • E) Osmanlı Türkçesi asırlarca başka dillerle etkileşim içinde olmuş, kelime alışverişinde bulunmuştur.

3. Bu paragraftan aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz?

   • A) Türk dili ve Türk musikisinin gelişimi eş zamanlı olarak gerçekleşmiştir.

4. Aşağıdakilerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı vardır?

   • E) Hz. Ali (ra) Kur’an harflerinin güzel yazılışlarıyla ilgili birtakım kurallar ortaya koyduğu için hat sanatının öncüsü sayılır.

5. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devleti’ndeki Hazine-i Evrak’ın devamı niteliğinde olan kurumdur?

   • A) Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı

6. Aşağıdakilerden hangisi hat sanatı malzemelerinden değildir?

   • B) Çakı

7. Aşağıdakilerin hangisinde sanatçı ile eşleştirilen bilgiler beraber düşünüldüğünde bir yanlışlık söz konusu olur?

   • D) Mustafa Râkım Efendi → Orduludur, kendisine güzel yazı yazan anlamında “Râkım” mahlası verilmiştir. (Mustafa Râkım Efendi’nin “Râkım” mahlası, güzel yazı yazan anlamında değil, “yazıcı” veya “yazar” anlamındadır.)

8. Aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Dönemi hattatlarından değildir?

   • A) Yakut el-Mustasımi (Yakut el-Mustasımi, Osmanlı döneminden önce yaşamıştır.)

B) Aşağıdaki yargılardan doğru olanların başına “D”, yanlış olanların başına “Y” yazınız.

• (D) Hat sanatında ortaya konulan eserler İslam düşüncesinin, maddi-manevi hayat telakkisinin yazı suretindeki yansımalarıdır.
• (Y) Osmanlı Türkçesiyle yazılmış yazma eserler sadece devlet arşivlerinde bulunmaktadır.
• (D) Aharlama, yanlışlık ihtimaline karşı yazının kolayca silinip düzeltilmesini sağlayan koruyucu bir tabaka oluşturma işidir.
• (D) Osmanlı Devleti ile münasebeti bulunan pek çok ülkenin arşivinde bugün Osmanlı Türkçesi ile yazılı çok sayıda evrak bulunmaktadır.

C) Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerleri parantez içindeki uygun kelimelerle doldurunuz.

1. Mustafa Râkım, Osmanlı tuğrasına ideal şeklini vererek onu enine yayık durumdan kurtarıp canlandıran hattattır.
2. Süleymaniye Kütüphanesi, el yazması eserlerin muhafaza edildiği kütüphanelerimizden biridir.
3. Aklam-ı sitte, hat sanatındaki altı yazı çeşidine verilen isimdir.

Ç) Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Kültür ve medeniyetimizin gelişmesinde Osmanlı Türkçesinin yeri ve önemi konusunda neler biliyorsunuz? Söyleyiniz.

   • Osmanlı Türkçesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılan ve Arap alfabesiyle yazılan Türkçe’nin tarihi formudur. Bu dil, Osmanlı medeniyetinin bilgi birikimini, edebiyatını, hukukunu ve idari işleyişini kaydetmiş ve aktarmıştır. Osmanlı Türkçesi, tarihî belgelerin, edebi eserlerin ve bilimsel çalışmaların anlaşılması için kritik bir öneme sahiptir ve bu dili bilmek, geçmişle bağlantı kurmamızı ve kültürel mirasımızı anlamamızı sağlar.

2. Hat sanatının tarihî gelişimi ve malzemeleri hakkında bilgi veriniz.

   • Hat sanatı, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren gelişmeye başlamış ve özellikle Osmanlı döneminde büyük bir ilerleme kaydetmiştir. Hat sanatının temel malzemeleri arasında kalem (kamış veya bambu), mürekkep, kağıt, makta (kalemi kesmek ve düzeltmek için kullanılan alet), kalemdan (kalemleri saklamak için kutu), hokka (mürekkep kabı) ve divit (mürekkep ve kalem kutusu) bulunur. Hat sanatı, güzel yazı yazma ve estetik bir ifade biçimi olarak, İslam kültürünün önemli bir parçasıdır ve hattatlar tarafından nesilden nesile aktarılmıştır.