Question

Transformatörün değiştirme oranı denince ne anlıyorsunuz? Açıklayınız.

Answer 1

Transformatörün değiştirme oranı, bir transformatörün birincil sargısında uygulanan gerilimi, ikincil sargısında kaç katına çıkarabileceğini veya düşürebileceğini gösteren bir oran olarak tanımlanır. Başka bir deyişle, transformatörün giriş ve çıkış gerilimleri arasındaki ilişkiyi ifade eder.

Neden Önemlidir?

• Transformatörün Tasarımı: Transformatörün kaç voltluk bir giriş gerilimi ile çalışacağı ve kaç voltluk bir çıkış gerilimi vereceği, bu oran sayesinde belirlenir.
• Uygulama Alanları: Farklı elektriksel sistemlerde farklı gerilim seviyelerine ihtiyaç duyulur. Değiştirme oranı, transformatörün hangi uygulamada kullanılacağını belirler. Örneğin, şebeke gerilimini düşürmek için kullanılan transformatörlerde düşük bir değiştirme oranı kullanılırken, yüksek gerilim hatlarında kullanılan transformatörlerde yüksek bir değiştirme oranı kullanılır.

Nasıl Hesaplanır?

Değiştirme oranı, genellikle "a" harfi ile gösterilir ve aşağıdaki formülle hesaplanır:

a = N2 / N1

• N1: Birincil sargının dönüş sayısı
• N2: İkincil sargının dönüş sayısı

Bu formülden de anlaşılacağı gibi, değiştirme oranı, ikincil sargının dönüş sayısının birincil sargının dönüş sayısına oranına eşittir.

Değiştirme Oranının Fiziksel Anlamı:

• a > 1: İkincil sargının dönüş sayısı birincil sargının dönüş sayısından fazla ise, transformatör yükseltici olarak çalışır. Yani, çıkış gerilimi giriş geriliminden daha büyük olur.
• a < 1: İkincil sargının dönüş sayısı birincil sargının dönüş sayısından az ise, transformatör düşürücü olarak çalışır. Yani, çıkış gerilimi giriş geriliminden daha küçük olur.
• a = 1: Çok nadir rastlanan bir durumdur. Bu durumda, transformatör giriş gerilimini değiştirmeden sadece izole eder.

Örnek:

Bir transformatörün birincil sargısında 1000 dönüş, ikincil sargısında ise 100 dönüş bulunmaktadır. Bu transformatörün değiştirme oranı:

a = N2 / N1 = 100 / 1000 = 0.1

Bu sonuç, transformatörün düşürücü olduğunu ve çıkış geriliminin giriş geriliminin 1/10'u olacağını gösterir.

Özetle:

Transformatörün değiştirme oranı, transformatörün temel özelliklerinden biridir ve transformatörün nasıl çalışacağı hakkında önemli bilgiler verir. Bu oran, transformatörün tasarımında, seçiminde ve kullanılmasında dikkate alınması gereken önemli bir parametredir.

Ek Bilgiler:

• Değiştirme oranı, ideal bir transformatör için geçerlidir. Gerçek transformatörlerde, sargı dirençleri, demir kayıpları gibi faktörler nedeniyle küçük sapmalar olabilir.
• Transformatörlerin farklı tipleri (güç transformatörleri, ölçü transformatörleri vb.) vardır ve her birinin kendine özgü değiştirme oranı hesaplama yöntemleri bulunmaktadır.