Dinleme sınavı için ne çalışmalar yapılabilir?

Question

Bütün edebiyat hocaları, dinleme sınavlarına çalışılmayacağını söylüyor. Ama bu durum benim puanım çok düşüyor bundan dolayı. Seçmeli Türk Edebiyatı ve normal edebiyatta tahmin edebileceğiniz bir dinleme sınavı var mı? Siz Edebiyatçı olsaydınız hangi dinleme sınavlarını öğrencilerinize dinletirdiniz?

Answer 1

Öğretmenlerin "dinleme sınavına çalışılmaz" demesinin nedeni, o sınavda hangi metnin çıkacağını önceden bilemeyecek olmamızdır. Yani ezberlenecek bir konu yoktur. Bu, aslında okuma sınavındaki paragraf sorularına benzer; hangi paragrafın çıkacağını bilmeyiz ama paragraf çözme tekniğini öğreniriz. Dinleme sınavı da bir ezber sınavı değil, bir "beceri" sınavıdır. Bu yüzden puanının düşmesi çok normal, çünkü bu beceriyi geliştirmek için özel bir alıştırma yapmamız gerekiyor. <!-- -->

Senin yerinde olsam ve bir edebiyat öğretmeni gibi düşünseydim, öğrencilerin o anda derste işledikleri üniteye veya döneme odaklanırdım. Tahminlerim şöyle olurdu:

Normal Türk Dili ve Edebiyatı dersi için, eğer derste "Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi" işleniyorsa, muhtemelen Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal veya Ömer Seyfettin gibi bir yazarın kısa bir hikâyesinin ses kaydını dinletirdim. Metin bir veya iki kez dinletildikten sonra, hikâyedeki ana düşünce, olay örgüsü, karakterlerin (kişilerin) özellikleri, olayın geçtiği yer (mekân) veya yazarın asıl anlatmak istediği mesaj (ileti) hakkında sorular sorardım.

Eğer konu "Şiir" ünitesi ise, mesela Garip Akımı'nı işliyorsak Orhan Veli'den bir şiir dinletip, bu şiirdeki ana duyguyu (temayı), şairin hissettiklerini veya şiirin hangi edebi akıma ait olabileceğine dair ipuçlarını (dilinin sadeliği gibi) bulmalarını isteyebilirdim.

Seçmeli Türk Edebiyatı dersi ise biraz daha yoruma dayalı olabilir. Bu derste belki bir yazarla (örneğin Yaşar Kemal veya Adalet Ağaoğlu) yapılmış eski bir röportajın kısa bir bölümünü dinletirdim. Sorular da "Yazarın roman anlayışı nasıldır?", "Sanatçı toplumsal konulara değinmeli midir?" gibi, metinden çıkarılabilecek yorum soruları olurdu. Bir başka seçenek de, bir edebi eleştiri metni veya bir deneme dinletmek olabilirdi. Burada da yazarın savunduğu düşünceyi ve bu düşünceyi desteklemek için hangi örnekleri verdiğini bulmamız istenirdi.

Bu sınavlara hazırlanmanın en iyi yolu, aslında dinleme alıştırması yapmaktır. TRT Arşiv'de bulunan "Radyo Tiyatroları" veya "Sesli Kitap" bölümlerini dinlemek çok faydalı olabilir. YouTube üzerinden yazarlarla yapılan kısa söyleşileri veya edebi konular hakkındaki konuşmaları da dinleyebiliriz. Bunları dinlerken, sanki sınavdaymış gibi metnin ana fikrini, kimden bahsedildiğini ve önemli detayları yakalamaya çalışmak, not alma becerimizi geliştirir. Zaten sınavda da metni dinlerken anahtar kelimeleri not almak, soruları cevaplarken çok yardımcı olur.