Question

“Sarıkamış’ta yıllık ortalama sıcaklığın Türkiye’de en düşük sıcaklık olması, bu durumu ‘ekstrem olay’ saymamıza yeterli midir? Neden?”Sarıkaamış zaten soğuk yer niye aman  aman soğuk diye algılayıp da ekstrem olay diye sayıyoruz? Çok saçma. Sarıkamış harekatında şehitlerimiz ölmedi mi? Her şeyi küresel ısınmaya bağlıyoruz? Bu Allah'ın yarattığı şeyde kusur bulmak değil mi?n

Answer 1

Sarıkamış’ın yıllık ortalama sıcaklığının Türkiye’de en düşük olması, bu durumu tek başına ‘ekstrem olay’ saymamız için yeterli değildir. Bu durum, Sarıkamış’ın ‘iklimini’ yani o bölgenin normalini, beklenen hava karakterini tanımlar. Bir yerin zaten sürekli soğuk olması onun iklim özelliğidir, bu bir ekstrem olay değildir.

‘Ekstrem olay’ ise, o yerin kendi normal ortalamalarının çok dışına çıkan, nadir görülen ve genellikle şiddetli olan hava durumları için kullanılır. Örneğin, Sarıkamış’ta kışın ortalama sıcaklık eksi 15 derece ise bu normaldir. Fakat bir fırtına ile birlikte sıcaklığın aniden eksi 35 dereceye düşmesi veya çok kısa sürede alışılmadık miktarda kar yağması bir ‘ekstrem olay’ olarak kabul edilir. Yani ekstrem olay, ortalamanın kendisi değil, ortalamadan ani ve şiddetli sapmadır.

Sarıkamış Harekatı’ndaki acı olay da aslında bu farkı gösterir. Bölge zaten çok soğuk bir iklime sahipti, ancak o dönemde yaşanan ani ve şiddetli soğuk hava dalgası, yani o anki 'ekstrem hava koşulları' felaketin boyutunu çok artırmıştır. Askerlerimiz sadece normal iklimle değil, o iklimin içinde yaşanan şiddetli bir hava olayıyla da mücadele etmek zorunda kalmıştır.

Bilim insanları "ekstrem olay" terimini, istatistiksel olarak normalin dışında kalan ve nadir görülen olayları (aşırı sıcak, aşırı soğuk, kuraklık, sel gibi) tanımlamak ve incelemek için kullanır. Bu terimi kullanmak, iklimi veya doğanın düzenini eleştirmek ya da kusur bulmak değil, sadece gözlemlenen bir durumu bilimsel olarak adlandırmaktır.