Question

9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 50 Cevapları - Evrensel İletişim Yayınları

Answer 1

2. ÜNİTE ÖN DEĞERLENDİRME

1. Atomun yapısının açıklanma sürecindeki atom modellerini araştırarak basit olarak model şekillerini aşağıdaki gözlem formuna çiziniz.

2. Atomun yapısında bulunan temel tanecikler hangileridir? Atomda bulundukları bölgeleri belirtiniz.

Atomun yapısında bulunan temel tanecikler şunlardır:

• Proton: Atomun çekirdeğinde bulunan artı yüklü taneciklerdir. Atomun cinsini belirlerler. Atom numarası, proton sayısına eşittir.
• Elektron: Atomun etrafında bulunan eksi yüklü taneciklerdir. Kimyasal davranışı belirlerler. Nötr atomda elektron sayısı, proton sayısına eşittir.
• Nötron: Atomun çekirdeğinde bulunan yüksüz taneciklerdir. Kütle numarasını etkilerler. Nötron sayısı, kütle numarasından proton sayısının çıkarılmasıyla bulunur.

Soru ile daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Tıklayınız

3. İzotop, izoton, izobar ve izoelektronik kavramlarını araştırınız.

İzotop, izoton, izobar ve izoelektronik kavramları şunları ifade eder:

• İzotop: Atom numaraları aynı, kütle numaraları farklı olan atomlara izotop atomlar denir. İzotop atomlar aynı elemente ait olup kimyasal özellikleri aynı, fiziksel özellikleri farklıdır.
• İzoton: Nötron sayıları aynı, atom numaraları ve kütle numaraları farklı olan atomlara izoton atomlar denir. İzoton atomlar farklı elementlere ait olup kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır.
• İzobar: Kütle numaraları aynı, atom numaraları ve nötron sayıları farklı olan atomlara izobar atomlar denir. İzobar atomlar farklı elementlere ait olup kimyasal ve fiziksel özellikleri farklıdır.
• İzoelektronik: Elektron sayıları aynı, proton sayıları farklı olan taneciklere izoelektronik tanecikler denir. İzoelektronik tanecikler atom ya da iyon olabilirler. İzoelektronik taneciklerin elektron dizilimleri aynı olduğu için kimyasal özellikleri benzerdir.

4. Atom numarası ve kütle numarası kavramlarının atomdaki hangi temel tanecik sayıları için kullanıldığını araştırınız.

Cevap: Atom numarası ve kütle numarası kavramları, atomdaki proton, nötron ve elektron sayıları için kullanılır.

Atom numarası, bir atomun çekirdeğindeki proton sayısını gösterir. Atom numarası, elementin kimliğini belirler ve periyodik tabloda elementlerin sıralanmasında kullanılır. Atom numarası, Z harfi ile gösterilir.

Kütle numarası, bir atomun çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamını gösterir. Kütle numarası, atomun kütlesini yaklaşık olarak belirler ve elementlerin izotoplarını ayırt etmede kullanılır. Kütle numarası, A harfi ile gösterilir.

Nötr bir atomda, elektron sayısı proton sayısına eşittir. Yüklü bir tanecikte (iyon), elektron sayısı proton sayısından farklıdır. İyon yükü, proton sayısı ile elektron sayısı arasındaki farka eşittir.

Soru ile daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Tıklayınız

5. Periyodik sistemdeki hangi özellikteki elementler yan yana, hangi özelliktekiler ise alt alta sıralanmıştır?

Cevap: Periyodik sistemdeki elementler, atom numarası ve elektron dizilimi gibi özelliklere göre yan yana ve alt alta sıralanmıştır.

Atom numarası, bir elementin çekirdeğindeki proton sayısıdır. Atom numarası, elementin kimliğini belirler ve periyodik tabloda elementlerin sıralanmasında kullanılır. Atom numarası küçükten büyüğe doğru sıralandığında, periyodik tabloda soldan sağa doğru artar.

Elektron dizilimi, bir elementin atomunun etrafındaki elektronların katmanlara nasıl dağıldığını gösterir. Elektron dizilimi, elementin kimyasal özelliklerini belirler ve periyodik tabloda elementlerin gruplanmasında kullanılır. Elektron dizilimi aynı olan elementler, aynı grupta yer alır.

6. Metal, ametal, yarı metal ve asal (soy) gazlar olarak bilinen bazı elementleri araştırarak aşağıdaki gözlem formuna yazınız.

Ametaller

Sayıları metallere göre azdır. Hidrojen (H), karbon (C), azot (N), fosfor (P), oksijen (O), kükürt (S), selenyum (Se) ve halojenler (F, Cl, Br, I, At) ametaldir. Elektron dizilimlerine bakıldığında son enerji düzeylerinde 4, 5, 6 veya 7 elektron (hidrojen hariç) bulundurdukları görülür. Bu sebeple bileşik oluştururken elektron almayı veya ortaklaşa kullanmayı tercih ederler.

Ametallerin genel özellikleri

1) Katı olanları dövüldüklerinde parçalanırlar. Tel ve levha hâline getirilemezler.
2) Isı enerjisini ve elektrik akımını iyi iletmezler. (Karbonun bir allotropu olan grafit elektriği iletir.)
3) Erime sıcaklıkları çok farklıdır. Oda koşullarında katı, sıvı veya gaz hâlde bulunabilirler.
4) Ametaller moleküler (en az iki atomlu) yapıda bulunurlar. N2, O2, O3, P4, S8, F2, Cl2 moleküler yapıdaki ametallere örnektir.
5) Görünüşleri mat renklidir.
6) Metallerle olan bileşiklerinde elektron alarak negatif (–) yüklü iyon (anyon) oluştururlar. Ametallerle elektronlarını ortaklaşa kullanarak kovalent yapılı bileşikler oluştururlar.
7) Kendi ametal atomları ile elementel moleküller (N2, O2, F2, P4), farklı ametal atomları ile bileşik molekülleri (HCl, H2O, NH3) oluştururlar. Metallerle tuz sınıfında iyonik yapılı bileşikler (NaCl, MgF2) oluştururlar.

YARI METALLER

Yarı metaller, metallere benzer ve bazen metaller gibi davranırlar. Ancak aynı zamanda bazı ametal özelliklere de sahiptirler. Bor (B), silisyum (Si), germanyum (Ge), arsenik (As), antimon (Sb), tellür (Te) ve Polonyum (Po) yarı metallerdir.

Yarı metallerin genel özellikleri

1) Elektrik akımını ve ısıyı metallere göre daha az, ametallere göre daha iyi iletirler. Yarı iletkendirler. Elektronik devrelerinde yaygın bir kullanım alanları vardır.
2) Tel ve levha hâline getirilebilirler.
3) Görünüşleri metallere benzer. Ametallerin kimyasal özelliklerini gösterirler.
4) Görünüşleri parlak veya mat olabilir.

ASAL (SOY) GAZLAR

Asal gazlar periyodik sistemde 8A grubu (18. grup) elementleridir. Her periyodun en sonunda bir asal gaz bulunur. Soygazlar olarak da adlandırılırlar. Helyum (He), Neon (Ne), Argon (Ar), Kripton (Kr), Ksenon (Xe) ve Radon (Rn) bilinen asal gazlardır. Radon asal gazı radyoaktif özellik gösterir. Bir tüp içinde yüksek voltaj uygulandığında kendilerine özel bir renkte ışıma yaparlar.

Asal gazların genel özellikleri

1) Oda koşullarında tamamı gaz hâlindedir.
2) Tamamı atomik yapıdadır. Kendi atomları ile moleküler bir yapı oluşturmazlar.
3) Helyum son yörüngesinde 2 elektron, diğer asal gazlar 8 elektron bulundurduklarından kararlı yapıdadırlar.
4) Genelde bileşik oluşturmazlar. Elektron alma veya verme eğilimleri çok düşüktür.
5) Diğer elementler kararlı bileşiklerinde asal gazların elektron dağılımlarına ulaşmaya çalışırlar.

7. Bir metalin diğer bir metale göre metalik özelliğinin daha fazla olması ne anlama gelmektedir? Araştırınız.

Cevap: Bir metalin diğer bir metale göre metalik özelliğinin daha fazla olması, o metalin elektron verme eğiliminin daha yüksek olduğu anlamına gelmektedir.

Metalik özellik, bir atomun son katmanındaki elektronları kolayca vererek iyon oluşturma eğilimidir. Metalik özellik, elementin kimyasal davranışını belirler ve periyodik tabloda elementlerin gruplanmasında kullanılır. Metalik özellik aynı olan elementler, aynı grupta yer alır.

Metalik özellik, atom numarası ve atom yarıçapı ile ilişkilidir. Atom numarası arttıkça, çekirdekteki proton sayısı artar ve elektronları daha sıkı çeker. Bu nedenle, periyodik tabloda soldan sağa doğru gidildikçe metalik özellik azalır. Atom yarıçapı büyüdükçe, elektronlar çekirdekten daha uzaklaşır ve daha kolay verilir. Bu nedenle, periyodik tabloda aşağıya doğru inildikçe metalik özellik artar.

8. Metaller ile asal gazları araştırarak oda koşullarında bulundukları fiziksel hâlleri bakımından karşılaştırınız.

Metaller ile asal gazları oda koşullarında bulundukları fiziksel hâlleri bakımından karşılaştırırsak, şu sonuçlara ulaşabiliriz:

• Metaller, oda koşullarında katı hâlde bulunan elementlerdir. Sadece cıva (Hg) metalidir ve oda koşullarında sıvı hâlde bulunur. Metaller, parlak görünümlü, ısıyı ve elektriği iyi ileten, tel ve levha haline getirilebilen elementlerdir. Metaller, periyodik tablonun genellikle sol ve orta bölümlerinde yer alır.
• Asal gazlar, oda koşullarında gaz hâlde bulunan elementlerdir. Helyum (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe) ve radon (Rn) doğal olarak bulunan altı asal gazdır. Asal gazlar, kokusuz, renksiz, tek atomlu ve kimyasal reaktifliği çok düşük olan elementlerdir. Asal gazlar, periyodik tablonun en sağdaki 18. grubunda (8A) yer alır.