Question

9. Sınıf Kimya Ders Kitabı Sayfa 174, 175, 176, 177, 178, 179, 180 Cevapları - Evrensel İletişim Yayınları

Answer 1

4. ÜNİTE SONUÇ DEĞERLENDİRME

A) Aşağıda verilen cümlelerdeki noktalı yerlere tabloda verilen ifadelerden uygun olanlarını yazınız.

1) 5 2) 7 3) 8 4) 1 5) 4 6) 2 7) 6 8) 9

1. Petrolün damıtılması sırasında elde edilen sıvılaştırılmış gazın adı LPG olarak bilinir.
2. 1 atm basıncının mmHg eş değeri 760 mmHg’dır.
3. Maddenin yüksek enerjili iyon hâli plazma hâldir.
4. Maddenin taneciklerinin en düzenli ve kararlı olduğu hâl katı hâldir.
5. Moleküller arası çekim kuvvetleri küçük olan sıvıların aynı sıcaklıkta denge buhar basınçları büyük olur.
6. Elmas ve grafit kovalent katılar olarak sınıflandırılır.
7. Saf sıvıların, sabit dış basınçta kaynamaları süresince ortalama kinetik enerjileri sabittir.
8. Ölçülen değil, algılanan sıcaklıktan hissedilen sıcaklık olarak bahsedilir.

B) Aşağıdaki cümlelerin sonundaki kutucuklara ifade doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

(D) 1. Gazların miktarı ve sıcaklıkları ne olursa olsun, hacimleri bulundukları kabın hacmine eşittir.
(D) 2. N2 ve O2 gazları sıvılaştırılmış havanın damıtılması ile elde edilebilir.
(Y) 3. 700 mmHg dış basınçta kaynamakta olan bir sıvının kaynama noktasına, normal kaynama noktası denir.
(D) 4. Termometre ile ölçülen sıcaklık gerçek sıcaklıktır.
(D) 5. Tanecikleri arasında etkileşimin olmadığı kabul edilen madde gaz hâldedir.
(Y) 6. Sıvıların akışkanlıklarına viskozite denir.
(Y) 7. Sıcaklık artışı sıvıların viskozitesini artırır.
(D) 8. Dış basınç bir sıvının kaynama noktasına etki ederken denge buhar basıncına etki etmez.
(D) 9. İyonik katıların sıvı hâlleri ve metalik katıların katı hâlleri elektrik akımını iletir.
(D) 10. Karbonun allotropu olan elmas bilinen en sert doğal maddedir.

C) Aşağıda verilen cümlelerdeki noktalı yerleri uygun ifadelerle tamamlayınız.

1. Gazlar düşük sıcaklık ve yüksek basınçlarda sıvı hâle geçebilir.
2. Gaz tanecikleri bulundukları kabın bütün yüzeylerine eşit basınç yaparlar.
3. Gazların sıcaklıkları celsius ve kelvin ölçeğinde ölçülebilir.
4. Bir gaz karışımındaki gaz türleri homojen yapıdadır.
5. 1 mol CH4 gazındaki molekül sayısı 6,02 x 1023 tanedir.
6. Belirli bir miktar gaza basınç uygulanırsa hacmi gözle görülür şekilde azalır.
7. Bir sıvının sıcaklığının azaltılması viskozitesini artırır.
8. Buharlaşma sıvının yüzeyinde, kaynama ise sıvının her yerinde olur.
9. En basit kristal yapıya sahip olan, en düzenli ve en kararlı katılar metalik katılardır.
10. NaCI iyonik katı, Na ise metalik katıya örnektir.

D) Aşağıdaki soruları cevaplayınız.

1. Doğada oluşan su döngüsünün sonuçlarını canlılar açısından değerlendiriniz.

Su döngüsünün sonuçlarını canlılar açısından değerlendirmek gerekirse, şunları söyleyebiliriz:

• Su döngüsü sayesinde içilebilir su kaynaklarının devamlılığı sağlanır. Bu da insanlar ve hayvanlar için hayati bir önem taşır.
• Su döngüsü sayesinde suda yaşayan canlıların kirlenen suyun değişimini sağlayarak hayatta kalmaları mümkün olur.
• Su döngüsü sayesinde bitkilerin fotosentez yapması için gerekli olan su ve mineraller toprağa ulaşır. Bu da bitkilerin büyümesi ve oksijen üretmesi için gereklidir.
• Su döngüsü sayesinde iklimlerin kendine özgü özellikleri korunur. Su döngüsü ile ısı değişimi gerçekleşir ve sıcaklık farklılıkları azalır.
• Su döngüsü sayesinde erozyon ve sedimantasyon gibi süreçlerle yeryüzünün jeolojik yapısı yeniden şekillenir. Bu da doğal güzelliklerin ve biyolojik çeşitliliğin oluşmasına katkı sağlar.

2. LPG ve LNG kısaltmaları hangi maddeleri ifade eder. LPG ve LNG maddelerinden hangisinin sıvılaştırılması daha kolaydır? Açıklayınız.

LPG ve LNG kısaltmaları şu maddeleri ifade eder:

• LPG: Sıvılaştırılmış petrol gazı. Propan ve bütan gazlarının karışımından oluşur. Isıtma, pişirme ve aydınlatmada kullanılır. Renksiz ve kokusuz bir gazdır. Hafif bir basınçla sıvılaştırılır ve tanklarda veya silindirlerde depolanır, sevk edilir ve taşınır.
• LNG: Sıvılaştırılmış doğal gaz. Metan gazının büyük bir kısmından oluşur. Doğal gaz yataklarından elde edilir. Enerji üretiminde kullanılır. Renksiz ve kokusuz bir gazdır. Kriyojenik olarak sıvılaştırılır ve amaca yönelik yapılmış kriyojenik tanklarda depolanır ve sevk edilir.

LPG ve LNG maddelerinden hangisinin sıvılaştırılması daha kolaydır sorusuna ise şöyle cevap verebiliriz:

• LPG’nin sıvılaştırılması LNG’ye göre daha kolaydır. Çünkü LPG, hafif bir basınçla sıvılaştırılabilirken, LNG çok düşük bir sıcaklıkta (-162 °C) sıvılaştırılabilir. Bu da LNG’nin sıvılaştırılması için daha fazla enerji ve özel ekipman gerektirdiği anlamına gelir.

3. Buzdolabı ve klimalarda kullanılan soğutucu akışkanların genel özellikleri nelerdir?

Buzdolabı ve klimalarda kullanılan soğutucu akışkanların genel özellikleri şunlardır:

• Soğutucu akışkanlar, soğutma, havalandırma ve ısı pompası sistemlerinde istenilen bölgeden ısıyı absorbe ederek ya dış ortama veya diğer bir ortama taşınım ve iletim yoluyla geçirirler.
• Soğutucu akışkanlar, sıcaklığa ve basınca bağlı olarak saf olabilir veya sıvı veya gaz fazında veya her ikisinde bulunan saf sıvıların bir karışımı olabilir.
• Soğutucu akışkanlar, çevreyi kirletmemeli, buharlaşma gizli ısısı yüksek olmalı, kritik sıcaklığı ve basıncı yüksek olmalı, atmosferik basınçta kaynama sıcaklığı düşük olmalı, doygunluk basıncı regülatör ventilin basıncının altında bulunmalı, karter yağına ve tesisat elemanlarına zarar vermemeli ve korozyon yapmamalıdır.
• Soğutucu akışkanlar, kloroflorokarbon (CFC), hidrokloroflorokarbon (HCFC), hidroflorokarbon (HFC) gibi sentetik soğutucu akışkanlara alternatif olarak doğal soğutucu akışkanlar da kullanılabilir. Doğal soğutucu akışkanlar arasında amonyak, su, karbondioksit, hava, azot gibi maddeler sayılabilir.

4. Amorf katıların genel özellikleri nelerdir? Bu katı türüne örnekler veriniz.

Amorf katılar, atom veya moleküllerin belirli bir geometrik şekle sahip olmadığı katılardır. Rastgele istiflenmişlerdir. Belirli bir erime noktaları yoktur. Serttirler ve sıkıştırılamazlar. Belirli sıcaklık aralıklarında yumuşarlar. Yumuşamanın başladığı bu sıcaklığa camsı geçiş sıcaklığı denir.

Amorf katılara örnek olarak cam, kauçuk, plastik, tereyağı, mum gibi maddeler verilebilir.

5. Kristal katıları sınıflandırarak her birine örnek veriniz.

Kristal katılar, taneciklerinin (atom, iyon veya molekül) belirli bir geometrik düzende istiflendiği katılardır. Tanecikler arasındaki çekim kuvvetlerine göre şu şekilde sınıflandırılabilirler:

• İyonik kristaller: Tanecikleri arasında iyonik bağ bulunan kristallerdir. Örneğin; NaCl, MgO, CaCO3 gibi tuzlar iyonik kristallerdir. İyonik kristaller sert, kırılgan ve yüksek erime noktalıdır. Elektrik akımını erimiş veya çözelti halinde iletirler.
• Kovalent kristaller: Tanecikleri arasında kovalent bağ bulunan kristallerdir. Örneğin; elmas, grafit, kuvars gibi maddeler kovalent kristallerdir. Kovalent kristaller çok sert, kırılgan ve yüksek erime noktalıdır. Elektrik akımını iletmezler (grafit hariç).
• Moleküler kristaller: Tanecikleri arasında Van der Waals kuvvetleri veya hidrojen bağı bulunan kristallerdir. Örneğin; CO2, I2, C4H10 gibi apolar moleküller; SO2, PCI3, HBr gibi polar moleküller; H2O, HF, NH3 gibi hidrojen bağı oluşturan moleküller moleküler kristallerdir. Moleküler kristaller yumuşak, kırılgan ve düşük erime noktalıdır. Elektrik akımını iletmezler.
• Metalik kristaller: Tanecikleri arasında metalik bağ bulunan kristallerdir. Örneğin; Fe, Cu, Zn gibi metaller metalik kristallerdir. Metalik kristaller sert, parlak ve yüksek erime noktalıdır. Elektrik akımını hem katı hem de erimiş halde iletirler.

6. İyonik katılarda kimyasal türleri bir arada tutan etkin çekim kuvveti nedir? İyonik bağların katı kristalinde iyonik örgü oluşturmasını açıklayınız.

İyonik katılarda kimyasal türleri bir arada tutan etkin çekim kuvveti iyonik bağdır. İyonik bağ, zıt yüklü iyonlar arasındaki elektrostatik kuvvetlere dayanan bir kimyasal bağ türüdür.

İyonik bağların katı kristalinde iyonik örgü oluşturması, metallerin elektron vermesi ve ametallerin elektron almasıyla oluşur. Elektron veren metal atomları pozitif yüklü katyonlar, elektron alan ametal atomları ise negatif yüklü anyonlar haline gelir. Bu şekilde zıt yüklü iyonlar arasında elektrostatik çekim kuvveti oluşur ve iyonlar belirli bir geometrik düzende istiflenir. Bu istifleme şekline iyonik örgü denir. İyonik örgünün şekli, iyonların büyüklükleri, yükleri ve sayılarına bağlı olarak değişir.

7. Metalik katıların birbirinden çok farklı erime noktasına sahip olmalarının sebebi nedir?

Metalik katıların birbirinden çok farklı erime noktasına sahip olmalarının sebebi, metalik bağın kuvveti ile ilgilidir. Metalik bağın kuvveti, metal katyonlarının yükü, yarıçapı ve değerlik elektron sayısı gibi faktörlere bağlıdır.

Metal katyonlarının yükü arttıkça, serbest elektronlarla arasındaki elektrostatik çekim kuvveti de artar. Bu da metalik bağın kuvvetini ve erime noktasını yükseltir.

Metal katyonlarının yarıçapı arttıkça, serbest elektronlarla arasındaki uzaklık da artar. Bu da metalik bağın kuvvetini ve erime noktasını düşürür.

Değerlik elektron sayısı arttıkça, serbest elektronların yoğunluğu da artar. Bu da metalik bağın kuvvetini ve erime noktasını artırır.

8. Bir sıvının viskozitesine etki eden faktörler nelerdir? Açıklayınız.

Bir sıvının viskozitesi, sıvının içinde hareket etmeye ne kadar dirençli olduğunun bir ölçüsüdür. Viskozitesi yüksek olan sıvılar ağdalı, viskozitesi düşük olan sıvılar ise akışkan olarak tanımlanır.

Bir sıvının viskozitesine etki eden faktörler şunlardır:

• Sıvının cinsi: Sıvının içindeki moleküllerin birbirleriyle olan bağları eğer güçlü ise viskozite yüksek olur. Örneğin; bal gibi yüksek viskoziteli bir sıvının molekülleri arasında hidrojen bağı vardır. Suyun içindeki moleküllerin birbirine karşı çekimleri az olduğundan dolayı viskozitesi düşüktür.
• Sıcaklık: Bir sıvının sıcaklığı arttıkça viskozitesi düşer ve daha akışkan bir hale gelir. Bunun sebebi, sıcaklığın artmasıyla moleküllerin kinetik enerjisinin ve hareketliliğinin artmasıdır. Bu da moleküller arasındaki bağların zayıflamasına ve sürtünmenin azalmasına neden olur. Örneğin; sıvı yağ viskozitesi yüksek olan bir sıvıyken ısıtıldığında viskozitesi düşer ve akış hızı artar.
• Basınç: Alçak ve orta basınç durumunda sıvıların viskozitesi değişmez. Ancak yüksek basınç durumunda viskozitede değişimler görülür. Suyun viskozitesinde ise basıncın artmasına bağlı olarak moleküller arasında boşluk azalacağından dolayı viskozite artar.

9. Denge buhar basıncı nedir? Sıvının sıcaklığının artışı denge buhar basıncını nasıl etkiler?

Denge buhar basıncı, kapalı bir sistemdeki katı ya da sıvı fazdaki maddelerin termodinamik denge durumundaki buharının, belirli bir sıcaklıkta uyguladığı basınçtır. Bu değer, buharlaşma hızıyla doğru orantılıdır.

Sıvının sıcaklığının artışı denge buhar basıncını arttırır. Bunun sebebi, sıcaklığın artmasıyla moleküllerin kinetik enerjisinin ve hareketliliğinin artmasıdır. Bu da moleküller arasındaki bağların zayıflamasına ve buharlaşmanın hızlanmasına neden olur. Örneğin; suyun denge buhar basıncı 20 °C’de 2.34 kPa iken, 100 °C’de 101.32 kPa olur.

10. Plazma hâlin genel özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

Plazma hâli, maddenin yüksek enerjili iyon hâlidir. Plazma, yüksek sıcaklık veya güçlü elektromanyetik alanlarla ısıtılan bir gazın atomlarından ve moleküllerinden oluşur. Bu işlemde, atomların dışındaki elektronlar serbest bırakılır ve bu serbest elektronlar, pozitif yüklü atom çekirdekleriyle birlikte iyonize bir gaz oluşturur.

Plazma hâlinin genel özellikleri şunlardır:

• Plazma, yapısında nötr, pozitif ve negatif yüklü tanecikler bulundurur. Plazmanın tamamı nötr yapıdadır. Pozitif yük sayısı negatif yük sayısına eşittir.
• Plazma, yüklü tanecikler içermesinden dolayı elektrik akımını iletir. Elektromanyetik alanlara şiddetle tepki verir.
• Plazma, taneciklerinin enerjisi en yüksek olan maddenin hâlidir. Tanecikleri arasındaki boşluk katı ve sıvılara göre fazladır. Yoğunluğu katı ve sıvılardan daha azdır.
• Plazma, belirli bir biçimi veya belirli bir hacmi yoktur. Bir kap içine konulmadıkça yayılır. Manyetik alanın etkisi altında lifler, kirişler ve çift katmanlı yapılar oluşturabilir.
• Plazma, kimyasal tepkimeleri oldukça hızlıdır. Çünkü plazma maddenin en sıcak halidir ve elektronların çekirdek ile olan bağları zayıftır.

Answer 2

E) Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız

1. Gazlar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Gaz tanecikleri arasında çok büyük boşluk bulunur.
B) Hacimleri bulundukları kabın hacmine eşittir.
C) Yüksek sıcaklıkta basınçları azaltıldığında sıvılaşabilirler.
D) Tanecikleri gelişigüzel hareket eder.
E) Gaz taneciklerinin ortalama kinetik enerjileri sabit sıcaklıkta değişmez.

2. Gazların genel özellikleri ile ilgili;
I. Bütün gaz karışımları homojendir.
II. Elektrik akımını iletmezler.
III. Isıtıldıklarında genleşebilirler.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3. Gazlar ile ilgili;
I. Bulundukları kabın hacmini ve şeklini alırlar.
II. Basınçları artırılarak sıvılaştırılabilirler.
III. Akışkandırlar.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

4. Sıvılar ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) Bulundukları kabın doldurdukları kadarının şeklini alır.
B) Tanecikleri titreşim ve öteleme hareketi yapar.
C) Viskozitesi büyük olan sıvının akışkanlığı da fazladır.
D) Sıcaklığı artırılan bir sıvının viskozitesi azalır.
E) Moleküller arası çekim kuvvetleri fazla olan
sıvının denge buhar basıncı küçük olur.

5. I. Su
II. Zeytinyağı
III. Bal
Aynı sıcaklıkta oldukları bilinen yukarıdaki sıvıların viskozitelerinin karşılaştırılması aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
A) III > I > II B) I > II > III C) II > I > III D) III > II > I E) I > III > II

6. Sıcaklığı azaltılan bir sıvının;
I. Viskozite
II. Moleküller arası etkileşim
III. Denge buhar basıncı
özelliklerinden hangisi ya da hangileri artar?
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

7. Kaynama olayı ile ilgili;
I. Sıvının denge buhar basıncının dış basınca eşit olduğu durumdaki olaydır.
II. Dış basınç 760 mmHg ise sıvının normal kaynama noktasından bahsedilir.
III. Deniz seviyesinden yukarı çıktıkça sıvıların kaynama sıcaklıkları artar.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

8. Saf katı bir maddenin sıcaklık-zaman grafiği yukarıda verilmiştir.
Buna göre;
I. Erime noktası 45 °C’tur.
II. 20 – 70 °C aralığında kinetik ve potansiyel enerji artmıştır.
III. 70 °C sıcaklıkta sıvı hâldeki madde kaynamaktadır.
yargılarından hangisi ya da hangileri kesinlikle doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

9. Saf bir katı, sabit dış basınçta bulunduğu kapta erimektedir.
Buna göre;
I. Sıcaklığı sabittir.
II. Potansiyel enerjisi artmaktadır.
III. Isı enerjisi almaktadır.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

10. Amorf katılar için;
I. Tanecikleri rastgele yığınlar hâlindedir.
II. Cam, tereyağı, plastik bu katılara örnektir.
III. Erime noktaları sabittir.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

11. Kristal yapıdaki katılar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Serttirler, sıkıştırılamazlar.
B) İyonik, kovalent, moleküler ve metalik kristaller olarak sınıflandırılır.
C) Buz, kristal yapıdaki katı bir maddedir.
D) Sayıları amorf yapılı katılardan daha fazladır.
E) Polar kovalent bağ içeren bir madde kristal yapıdaki katı olamaz.

12. Aşağıda verilen katı madde ve kristal türü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
Katı Madde Kristal Türü
A) CaO İyonik
B) Grafit Kovalent
C) Cu Metalik
D) CO2 Kovalent
E) H2O Moleküler

13. Kristal yapılı katılarda kimyasal türleri bir arada tutan çekim kuvvetlerinden bahsedilir.
Bu çekim kuvvetleri için;
I. Metalik kristallerde metalik bağdır.
II. Moleküler kristallerde van der Waals veya hidrojen bağlarıdır.
III. Kovalent kristallerde kovalent bağdır.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

14. Aynı koşullarda bulunan X maddesi gaz, Y maddesi sıvı, Z maddesi ise katıdır.
Buna göre;
I. Z’nin tanecikleri öteleme hareketi yapar.
II. X maddesi akışkandır.
III. Y sıkıştırılabilir.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

15. Doğadaki su döngüsü için;
I. Oluşumu sırasında bir enerji alışverişi olmaz.
II. Donma olayı gerçekleşebilir.
III. Suyun temizlenmesinde etkilidir.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

16. Maddenin plazma hâli ile ilgili;
I. Yıldızların yapısında bulunur.
II. Kuzey ışıklarını oluşturabilir.
III. Gaz hâldeki gibi yüklü tanecik içermez.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

17. Maddelerin hâl değiştirmeleri ile ilgili;
I. Sıvılar her sıcaklıkta buharlaşabilir.
II. Saf maddelerin hâl değiştirme sıcaklıkları sabittir.
III. Saf buzun 1 atmosfer dış basınçtaki erime noktası 0 °C’tur.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız II B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

18. Yukarıda verilen ısınma grafiklerinden hangisi ya da hangileri saf bir sıvıya ait olabilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

19. Kaplarda verilen gazlarla ilgili;
I. Her ikisi de bulunduğu kabı tamamen doldurmuştur.
II. Molekül sayıları eşittir.
III. Tanecikler kabın sadece tabanına bir basınç oluşturur.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

20. Denge buhar basıncı ile ilgili;
I. Sıvının sıcaklığı değiştiğinde denge buhar basıncı da değişir.
II. Sıvı molekülleri arası etkileşim ne kadar büyükse denge buhar basıncı o kadar küçük olur.
III. Ağzı açık bir kaptaki sıvının denge buhar basıncından bahsedilemez.
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III