Question

İslam’ın yayılmasında etkili olan ribat kavramının anlamı nedir?

Answer 1

Ribat, Arapça kökenli bir kelime olup “bağlamak, kuvvetlendirmek, korumak” anlamlarına gelir. İslam tarihinde ise “sınır boylarında ve stratejik mevkilerde inşa edilen askeri yapılar” ve “bu yapılarda görev yapan askerler” için kullanılır. Ribat kelimesi, Kur’an-ı Kerim’de “ribâtü’l-hayl” şeklinde geçer.

Ribatlar, İslam devletlerinin kara ve deniz sınırlarındaki, önemli noktalarda bulunan sınır karakolu niteliğinde müstahkem yapılar olarak tanımlanabilir. Ribatlar, başlangıçta cihad için hazır tutulan atların bağlandığı ve murâbıtların konakladığı basit çadırlardan ibaretken, zamanla müstahkem yapılara dönüştü. Bu yapılar, sınır güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılmıştır.

Ribatlar, İslam devletleri, Selçuklu Devleti ve Osmanlı Devleti tarafından inşa edilerek kullanılmıştır. Ribatların ilk amacı sınır karakolu olarak kullanılmasıydı. Ancak bu yapılar zamanla başka amaçlar ile kullanılmaya başlanmıştır. Bazen bir kervansaray, bazen bir tekke veya medrese, bazen de kadınlar için sığınma evi olmuştur. İslam dininin yayıldığı zamanlarda, hayvanların bağlanıp beslendiği çitler ve savaşa gelenlerin konakladığı yerler olarak kullanılmaktaydı. Zamanla buralar giderek daha gözle görülen yapılara dönüşmeye başladı.