Question

Işık kirliliği nedir?

Answer 1

Işık kirliliği, ışığın yanlış kullanımı sonucu canlıları rahatsız edecek şekilde ortaya çıkan bir çevre sorunudur. 

Işık kirliliğinin sebepleri şunlardır:

• Aşırı, gereksiz veya yanlış yönlendirilmiş yapay ışıkların kullanılması. Örneğin, reklam panoları, sokak lambaları, bina aydınlatmaları, araç farları gibi ışık kaynakları hem gökyüzünü hem de çevreyi fazla aydınlatır.
• Işıklandırma tasarımında ve planlamasında yapılan hatalar. Örneğin, korumasız, yansıtıcı veya çok parlak ışıklandırma armatürleri kullanmak, ışığı gerektiği yerde ve zamanda ayarlamamak, enerji verimliliğine dikkat etmemek gibi uygulamalar ışık kirliliğine yol açar.
• Işıklandırma ihtiyacının doğru belirlenmemesi. Örneğin, güvenlik, estetik veya ilgi çekme gibi amaçlarla fazla ışık kullanmak, doğal alanlarda veya gece saatlerinde gereksiz aydınlatma yapmak, ışık kirliliğinin nedenlerindendir.

Işık kirliliğinin sonuçları ise şunlardır:

• Gökyüzünün karanlığının kaybolması ve yıldızların görünmez olması. Bu durum astronomik gözlemleri ve araştırmaları zorlaştırır, kültürel ve bilimsel bir kayıp oluşturur.
• Ekosistemin bozulması ve biyolojik çeşitliliğin azalması. Işık kirliliği, gece aktif olan hayvanların davranışlarını, uyku düzenlerini, üreme döngülerini ve beslenme alışkanlıklarını etkiler. Örneğin, kuşlar, böcekler, balıklar, kaplumbağalar gibi canlılar ışık kirliliğinden olumsuz yönde etkilenir.
• İnsan sağlığının zarar görmesi ve yaşam kalitesinin düşmesi. Işık kirliliği, insanların uyku kalitesini ve sirkadiyen ritimlerini bozar, melatonin hormonu salgısını azaltır, stresi arttırır ve bağışıklık sistemini zayıflatır. Ayrıca ışık kirliliği göz sağlığına da zarar verir ve kamaşma, görme bozukluğu ve baş ağrısı gibi sorunlara neden olur.
• Enerji israfı ve ekonomik kayıp. Işık kirliliği, gereksiz veya yanlış kullanılan ışıkların elektrik tüketimini arttırması demektir. Bu da hem maliyeti hem de karbon salınımını yükseltir. Ayrıca ışık kirliliği nedeniyle aydınlatma armatürleri daha çabuk eskir ve bakım gerektirir.

Işık kirliliğinin çözümü şunlardır

Işık kirliliğinin çözümü, ışığın doğru, verimli ve gerektiği kadar kullanılmasıdır. Işık kirliliğini önlemek için şu adımlar izlenebilir:

• Işıklandırma tasarımı ve planlaması yaparken, ışığın hedeflenen yere ve zamana göre ayarlanması, korumalı, yansıtıcı ve enerji tasarruflu armatürler kullanılması, gereksiz veya fazla ışıklandırmadan kaçınılması gerekir.
• Işıklandırma ihtiyacı belirlenirken, güvenlik, estetik veya ilgi çekme gibi amaçlarla abartılı ışık kullanımından vazgeçilmesi, doğal alanlarda veya gece saatlerinde minimum aydınlatma yapılması gerekir.
• Işıklandırma seçenekleri arasından, LED ışıklar, düşük basınçlı sodyum lambaları ve yansıtmalı aydınlatma gibi enerji verimli ve az ışık saçan seçenekler tercih edilmelidir.
• Işıklandırma kullanımı sırasında, hareket sensörleri, zamanlayıcılar veya karartıcılar gibi kontrol mekanizmaları kullanılmalı, ihtiyaç olmadığında ışıklar kapatılmalı veya azaltılmalıdır.
• Işık kirliliğinin farkında olunmalı, bu konuda bilinçlenmeli ve bilinçlendirmeli, ışık kirliliği ile mücadele eden kurum ve kuruluşlara destek olunmalıdır.