Question

İbn-i Haldun kimdir?

Answer 1

İbn-i Haldun, 14. yüzyılda yaşamış ünlü bir İslam bilgini, tarihçisi, sosyologu ve iktisatçıdır. Modern tarihyazımının, sosyolojinin ve iktisatın öncülerinden kabul edilir. Ayrıca İslam aleminde liberalizm ilkelerini kitaplarında bulunduran ilk Müslüman düşünür olarak da tanınır.

İbn-i Haldun, 27 Mayıs 1332’de Tunus’ta doğmuştur. Köklü bir aileden gelmiştir. Kökeninin İslam Peygamberi Muhammed Mustafa sav. zamanında arap-yemen kabilelerinden Hadramut’a kadar uzandığından ve ailesinin İslami fetih başlarında İspanya’ya geldiğinden bahseder. Eğitimini Tunus ve Fas medreselerinde teoloji, fıkıh, mantık, edebiyat ve matematik öğrenerek tamamlamıştır.

Tunus ve Fas’ta devlet görevlerinde bulunduktan sonra Gırnata ve Mısır’da çalışmıştır. Kuzey Afrika’nın o dönem istikrarsız ve entrikalarla dolu siyasal yaşamı 2 yıl hapiste yatmasına neden olmuştur. Bedevi kabilelerini çok iyi tanımasından dolayı aranan bir devlet adamı ve danışman olmuştur. Mısır’da 6 defa Maliki kadılığı yapmıştır. Şam’ı işgal eden Timur ile görüşmesi bir fatih ile bir bilginin ilginç buluşması olarak tarihe geçmiştir.

Siyasal yaşamdan çekildiği dönemlerde adını tarihe geçiren 7 ciltlik dünya tarihi Kitâbu’l-İber ve onun giriş kitabı olarak düşündüğü Mukaddime’yi yazmıştır. Eseri, Arap dünyasında etki yaratmasa da Osmanlı tarih anlayışını derinden etkilemiştir. Başta Katip Çelebi, Naima ve Ahmet Cevdet Paşa olmak üzere Osmanlı tarihçileri Osmanlı Devleti’nin yükseliş ve çöküşünü pek çok defa onun teorileriyle analiz etmiştir.

İbn-i Haldun’un diğer eserleri arasında Lubâb’ul-Muhassal (Tarih Kitabı), Şifâu’s-Sâil li-Tehzîbi’l-Mesâil (Tarih Kitabının Tarihi), Et-Târif bi ibn Haldun (Tarih Kitabının Özet) gibi kitaplar vardır.