Question

Günlük yaşamda genleşme olayı ile nerelerde karşılaştınız, genleşme nedir ve nelere bağlıdır?

Answer 1

Günlük yaşamda genleşme olayı ile şu yerlerde karşılaştım:

• Elektrik tellerinin sıcak havalarda genleşerek sarkması
• Sıkışmış bir kavanoz kapağının sıcak su içinde genleşerek açılması
• Termometre içindeki cıvanın sıcaklık arttıkça yükselmesi
• Açık havada duran bir balonun sıcak havalarda genleşerek şişmesi veya patlaması
• Tren raylarının sıcak havalarda genleşerek uzaması
• Metal levha, küre gibi yapıların ısı alınca uzaması ve genişlemesi
• Deodorant kutusu gibi içi gaz dolu maddelerin sıcakta genleşerek patlaması
• Taşıma aracı olan balonların içleri ısıtılarak genleşmesi ve uçması

Genleşme ise bir maddenin boyu ve hacminde sıcaklığa bağlı değişim olması durumudur. Genleşme olayı maddenin 3 hali içinde geçerlidir. Katı, sıvı ve gaz maddeler genleşebilmektedir. Maddelerin genleşme miktarları her madde için farklı olmaktadır. Genleşme nelere bağlıdır sorusunun cevabı ise şu şekildedir:

• Maddenin cinsi: Her maddenin enerjiyi iletebilme yeteneği farklıdır. Bu yeteneği belirleyen özelliğe enerji iletkenliği denir. Enerji iletkenliği yüksek olan maddeler enerjiyi daha hızlı iletir ve daha çok genleşir. Örneğin, metaller enerji iletkenliği yüksek olan maddelerdir.
• Maddenin kesit alanı: Genleşme maddenin kesit alanı ile doğru orantılıdır. Kesit alanı büyük olan maddeler enerjiyi daha hızlı iletir ve daha çok genleşir. Örneğin, kalın bir metal çubuk ince bir metal çubuktan daha hızlı ısınır ve genleşir.
• Maddenin kalınlığı: Genleşme maddenin kalınlığı ile ters orantılıdır. Kalınlığı az olan maddeler enerjiyi daha hızlı iletir ve daha çok genleşir. Örneğin, ince bir cam tabakası kalın bir cam tabakasından daha hızlı ısınır ve genleşir.
• Sıcaklık farkı: Genleşme sıcaklık farkı ile doğru orantılıdır. Sıcaklık farkı büyük olan maddeler arasında enerji daha hızlı iletir ve daha çok genleşir. Örneğin, sıcak suya soğuk bir kaşık batırıldığında kaşık daha hızlı ısınır ve genleşir.