Question

Kıyı tipleri nelerdir?

Answer 1

Kıyı tipleri, kıyıların oluşum şekillerine, kıyıya paralel veya dik uzanan dağların durumuna, deniz seviyesinin değişimine, yer kabuğu hareketlerine ve deniz suyu hareketlerine göre farklılık gösteren kıyı biçimleridir. Kıyı tipleri genel olarak alçak ve yüksek kıyılar olmak üzere ikiye ayrılır. Alçak kıyıların gerisinde genellikle kıyı ovaları ve deltalar uzanır. Yüksek kıyıların gerisinde ise tepeler, dağlar ve platolar yer alır

Kıyı tipleri ayrıca şu şekilde sınıflandırılabilir:

• Enine kıyılar: Dağların kıyıya dik uzandığı yerlerde görülen kıyılardır. Girinti çıkıntısı fazla olup, doğal liman sayısı çoktur. Ege kıyıları bu tip kıyılara örnektir
• Boyuna kıyılar: Dağların kıyıya paralel uzandığı yerlerde görülen kıyılardır. Girinti çıkıntısı az olup, doğal liman sayısı azdır. Akdeniz ve Karadeniz kıyıları bu tip kıyılara örnektir
• Dalmaçya kıyısı: Kıyıya paralel uzanan sıradağların deniz altında kalmasıyla oluşan kıyılardır. Dağların deniz yüzeyinde kalan zirveleri adalar ve yarımadalar dizisi oluşturur. Adriyatik Denizi’nin doğu kıyısında bu tip kıyılara rastlanır
• Ria kıyısı: Akarsu vadilerinin deniz altında kalmasıyla oluşan koy ve körfezlerden meydana gelen kıyılardır. İrlanda ve İspanya’nın batısında bu tip kıyılara rastlanır
• Limanlı kıyısı: Akarsu vadilerinin önlerinin dalga biriktirmesi sonucu oluşan kum veya çakıl taşlarından meydana gelen oklarla (tombolo) kapandığı yerlerde görülen kıyılardır. Ukrayna’nın Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanlı bu tip bir örnektir
• Fiyortlu kıyısı: Buzul vadilerinin deniz altında kalmasıyla oluşan derin ve dar girintilerden meydana gelen kıyılardır. Norveç, İzlanda, Alaska ve Yeni Zelanda’da bu tip kıyılara rastlanır
• Skyer tipi kıyısı: Buzul döneminde aşınmış olan granit gibi sert kayaların deniz yüzeyinde adacıklar halinde görüldüğü yerlerde oluşan kayaçlı adacıkların bulunduğu girintili çıkantılı bir türdür. İskoçya’da bu tip bir örnektir.
• Resifli (mercanlı) kiyisi: Mercan poliplerinin bir araya gelerek oluşturdukları mercan resiflerinin bulunduğu yerlerde görülen bir türdür. Mercan resifleri, dalga aşındırmasına karşı koruyucu bir bariyer görevi görürler. Hint Okyanusu’nda Maldiv Adalarında bu tip bir örnektir.