Question

Kan grubu B olan bir erkeğin eşi kan grubunu bilmemektedir. Bu çiftin ilk çocukları B, ikinci çocukları AB ve üçüncü çocukları A kan grubundandır. Bu bilgilere göre anne ve babanın genotiplerini belirleyebilir misiniz? Açıklayınız.

Answer 1

Anne ve babanın genotiplerini belirlemek için, A-B-O kan grubu sisteminin nasıl kalıtıldığını bilmek gerekir. A-B-O kan grubu sistemi, insanlarda A, B, AB ve 0 olmak üzere dört kan grubunu tanımlar. Bu kan grupları, alyuvarlarda A ve B antijenlerinin bulunup bulunmadığına göre belirlenir. A grubunda sadece A antijeni, B grubunda sadece B antijeni, AB grubunda hem A hem B antijeni, 0 grubunda ise hiçbir antijen bulunmaz.

A-B-O sisteminde kan grubunu belirleyen genin üç aleli vardır: IA, IB ve i. IA aleli A antijeni üretirken, IB aleli B antijeni üretir. i aleli ise hiçbir antijen üretmez. IA ve IB alelleri baskın (dominant) iken, i aleli çekinik (resesif) olarak kalır. Bu nedenle, bir bireyde IA veya IB alellerinden biri varsa, o bireyin kan grubu A veya B olur. Ancak iki i aleli varsa, o bireyin kan grubu 0 olur. Eğer bir bireyde hem IA hem de IB aleli varsa, o bireyin kan grubu AB olur.

Soruda verilen durumda, babanın kan grubu B olduğuna göre, babanın genotipi IBIB veya IBi olabilir. Ancak eğer babanın genotipi IBi olsaydı, çocukların bir kısmının 0 kan grubunda olması gerekirdi. Çünkü babadan i alelinin gelme olasılığı %50’dir. Oysa soruda verilen çocukların hiçbiri 0 kan grubunda değildir. Bu nedenle, babanın genotipi IBIB olmalıdır.

Annenin kan grubunu bilmemektedir dediğine göre, annenin genotipi IAIB veya IAi veya IBi veya ii olabilir. Ancak eğer annenin genotipi ii olsaydı, çocukların hepsinin B kan grubunda olması gerekirdi. Çünkü anneden sadece i alelinin gelmesi mümkündür. Oysa soruda verilen çocukların hepsi B kan grubunda değildir. Bu nedenle, annenin genotipi ii olamaz.

Eğer annenin genotipi IAIB olsaydı, çocukların %25’inin A, %25’inin B, %25’inin AB ve %25’inin 0 kan grubunda olması gerekirdi. Oysa soruda verilen çocukların hiçbiri 0 kan grubunda değildir. Bu nedenle, annenin genotipi IAIB de olamaz.

Eğer annenin genotipi IAi olsaydı, çocukların %50’sinin A ve %50’sinin B kan grubunda olması gerekirdi. Oysa soruda verilen çocuklardan biri AB kan grubundadır. Bu nedenle, annenin genotipi IAi de olamaz.

Eğer annenin genotipi IBi olsaydı, çocukların %25’inin AB, %25’inin B ve %50’sinin 0 kan grubunda olması gerekirdi. Oysa soruda verilen çocuklardan biri A kan grubundadır. Bu nedenle, annenin genotipi IBi de olamaz.

Bu durumda, annenin genotipi kalmamıştır. Bu, soruda verilen bilgilerin tutarsız olduğunu gösterir. Çünkü babanın kan grubu B olduğuna göre, çocukların A kan grubunda olması mümkün değildir. Bu nedenle, soruda verilen bilgiler yanlıştır veya eksiktir.

Özetle, kan grubu B olan bir erkeğin eşi kan grubunu bilmemektedir. Bu çiftin ilk çocukları B, ikinci çocukları AB ve üçüncü çocukları A kan grubundandır. Bu bilgilere göre anne ve babanın genotiplerini belirlemek mümkün değildir. Çünkü soruda verilen bilgiler tutarsızdır.