Question

Model organizmaların özelliklerini sınıfınızda arkadaşlarınızla tartışınız. Model organizmaların genetik ve biyoteknolojik araştırmalarda kullanılmasına ilişkin örnekler veriniz.

Answer 1

Model organizmalar, biyolojik araştırmalarda kullanılmak için uygun özellikleri taşıyan canlılardır. Model organizmaların seçiminde dikkat edilen bazı özellikler şunlardır:

• Model organizmanın yaşam döngüsü kısa olmalıdır. Böylece, deneyler daha hızlı sonuçlanır ve daha fazla nesil üzerinde gözlem yapılabilir.
• Model organizmanın genetik yapısı kolayca değiştirilebilir olmalıdır. Böylece, genetik mühendisliği ve mutasyon çalışmaları yapılabilir.
• Model organizmanın genom haritası bilinir olmalıdır. Böylece, genlerin işlevleri ve ilişkileri anlaşılabilir.
• Model organizmanın bakımı ve üretimi kolay ve ucuz olmalıdır. Böylece, laboratuvar koşullarında çok sayıda birey elde edilebilir.
• Model organizmanın insan veya diğer canlılarla ortak genetik veya fizyolojik özellikleri olmalıdır. Böylece, hastalık, gelişim, davranış gibi konularda model organizmadan elde edilen veriler diğer canlılara uyarlanabilir.

Model organizmaların genetik ve biyoteknolojik araştırmalarda kullanılmasına ilişkin örnekler şöyle verilebilir:

• Meyve sineği (Drosophila melanogaster), genetik araştırmalarda en çok kullanılan model organizmalardan biridir. Meyve sineği, genetik varyasyon, kalıtım, kromozom yapısı, gen regülasyonu, gelişim biyolojisi, nörobilim, davranış bilimi gibi pek çok alanda önemli bilgiler sağlamıştır.
• Maya mantarı (Saccharomyces cerevisiae), biyoteknolojik araştırmalarda en çok kullanılan model organizmalardan biridir. Maya mantarı, protein ekspresyonu, rekombinant DNA teknolojisi, genetik mühendisliği, metabolik mühendisliği, biyoyakıt üretimi gibi pek çok alanda önemli bilgiler sağlamıştır.
• Fare (Mus musculus), hem genetik hem de biyoteknolojik araştırmalarda en çok kullanılan model organizmalardan biridir. Fare, insanla yüksek oranda genetik ve fizyolojik benzerlik gösterir. Fare, kanser, diyabet, obezite, Alzheimer, Parkinson, bağışıklık sistemi, kök hücre, klonlama gibi pek çok alanda önemli bilgiler sağlamıştır.