Zarf Tümleci Nedir?
Cümlenin temel öğelerinden olan yüklemin anlamını durum, zaman, yön, miktar, vasıta, şart, sebep gibi yönlerden tamamlayan sözcük ve sözcük gruplarıdır. Ayrıca edat tümleci olarak adlandırılan tümleçler de birer zarf tümlecidir. Cümle içinde, aşağı, yukarı, içeri, dışarı, ileri, geri vb. sözcükler yalın bir şekilde kullanıldığı zaman zarf tümlecidir. Fakat bu sözcükler, isimlere eklenen hal eklerini aldığı zaman zarf tümleci olmaz, cümlenin
farklı bir öğesi olarak yer alır.
Zarf Tümleci Nasıl Bulunur?
Zarf tümlecini bulmak için ilk etapta, diğer cümle öğelerini bulurken uygulandığı üzere öncelikle yüklem tespit edilmelidir. Yüklem bulunduktan sonra, zarf tümlecini bulmak için yükleme "nasıl, ne zaman, neden, niçin, niye?" soruları sorulmaktadır. Bu sorular, zarf tümlecinin farklı alt bölümlerini gösterir. Genel olarak ise hepsi zarf tümlecidir. Zarf tümlecinin yeri cümle içinde değişebilir, sabit bir yeri yoktur. Yer, vurguya bağlı olarak değişebilir. Cümlenin başında ya da sonunda görülebilir. Bununla birlikte birden çok zarf tümleci bir cümlede görülebilir.
Cümleler İçerisinde Zarf Tümleci Örnekleri
Zarf tümleçlerini bulmak için yükleme sorulan sorular şunlardır:
- Nasıl?
- Nereye?
- Ne ile?
- Kiminle?
- Ne Kadar?
- Niye?
- Neden?
- Niçin?
- Ne zaman
Örnekler:
Yalnız kaldığım zamanlarda çocukluk anılarım aklıma gelir.
(Ne zaman?= Yalnız kaldığım zamanlarda)
Akşamleyin tekrar bu konu üzerinde bir araya gelip bir karara verelim.
(Ne zaman?= Akşamleyin)
Ayşe, sınav başlarken heyecandan bütün bildiklerini unuttu.
(Neden?= Heyecandan)
Maaşlara bu yıl yüzde yirmi zam yapılacak.
(Ne kadar?= Yüzde yirmi)
Bugün dinlen, yeterince yoruldun.
(Ne kadar?= Yeterince)
Hızlıca ileri yürüdü.
(Nereye?=İleri)
Topallayarak eve yürüdü.
(Nasıl?=Topallayarak)
Cümlenin öğeleri arasında yer alan edatlar da zarf tümleci olarak kabul edilmektedir. Fakat bazı kaynaklarda edat tümleci olarak belirtilmektedirler ve zarf tümleci olarak nitelendirilmemektedirler.
Edatlı tümleç olarak da isimlendirilen zarf tümleçlerine ilişkin bazı örnekler şöyle:
- Dan beri
Beş yaşından beri iyi derecede piyano çalıyor.
- A doğru
Akşama doğru teyzesinin hastalandığı haberini aldı.
- Gibi
Senin gibi iyi kalpli bir annem olduğu için kendimi son derece şanslı hissediyorum.
- Boyunca
Gün boyunca tüm ilgiyi üzerinde topladı.
- A kadar
Ölene kadar bu yaptığın kötülüğü unutmayacağım.
- Dan evvel
İkindiden evvel bu ödevi hep birlikte çok çalışarak bitirebiliriz
- Dan önce
Sınavdan önce son kez ders notlarını tekrar okuyalım.
- A göre
Nabza göre şerbet veriyordu.
- Rağmen
Tüm önümüze çıkan birbirinden zor engellere rağmen zafere ulaştık.
- İle
Onlar, Adana'yaya uçakla giderler.
Bizi boş sözlerle kandırdılar.
Aylin, yaşlı annesiyle oturuyordu.
Arabanın kornasıyla irkildi.
Sevinçle öğretmenine sarıldı.
