Zarf tümleci, yüklemin anlamını zaman, durum, yön, miktar, tarz, vasıta, şart, sebep, birliktelik yönlerinden tamamlayan kelimeler ve kelime gruplarıdır. Yani, yüklemi, hangi zaman aralığında, neden ve ne sıklıkla yapıldığını belirten kelimelere zarf tümleci denir. Zarf tümleci cümlenin bir ögesi olduğu için cümleden çıkartıldığında anlam bozulur.
Örneğin:
-
“Akşama kadar çalıştık.” (Zaman)
-
“Toprak derin derin ürperdi.” (Durum)
-
“Aşağı inmişti.” (Yön)
-
“On beş yaşına dek evinden uzun süreli ayrılmadı.” (Miktar)
-
“Anlatılanları korkuyla dinledik.” (Tarz)
-
“Hastayı ambulânsla getirmediler; taksiyle getirdiler.” (Vasıta)
-
“Yağmur yağdığı için sular kesilmiş.” (Sebep)
-
“Bazı öğrenciler anneleriyle gelmişlerdi.” (Birliktelik)
Zarf tümlecini bulmak için yükleme “nasıl?, ne zaman?, ne kadar?, nereye?” ve “kiminle?, neyle?, niçin?, neden?, niye?” soruları sorulur.
