Question

Canlıların ortak özellikleri nelerdir?

Answer 1

Canlıların ortak özellikleri, canlılık faaliyetlerini gerçekleştirmek için gerekli olan temel özelliklerdir. 

Canlıların ortak özellikleri şunlardır:

• Hücresel yapı: Tüm canlılar yapısal ve işlevsel bakımdan en küçük birim olan hücre veya hücrelerden meydana gelir. Hücre, yaşamın temel birimidir ve canlılık özelliklerini gösteren en küçük temel fonksiyonel yapı birimidir.
• Beslenme: Canlılar hayatsal faaliyetleri için gerekli olan enerjiyi elde etmek için beslenmek zorundadır. Beslenme açısından canlılar üç gruba ayrılır: ototrof beslenme (besinini kendi üreten canlılar), heterotrof beslenme (besinini dışarıdan hazır alan canlılar) ve hem ototrof hem heterotrof beslenme (gerektiğinde besinini dışarıdan hazır alan gerektiğinde besinini üretebilen canlılar).
• Solunum: Canlılar hayatlarına devam edebilmek için gerekli olan enerjiyi besinlerden karşılar. Besinin yapısında bulunan enerjiyi kullanılabilir hale getirmek için de hücresel solunum yaparlar. Hücresel solunum temel olarak üç şekilde gerçekleşir: oksijenli solunum (besinin parçalanması sürecinde oksijenin kullanıldığı hücresel solunum), oksijensiz solunum (besinin parçalanma sürecinde oksijen dışında bir inorganik maddenin kullanıldığı hücresel solunum) ve fermantasyon (besinin parçalanma sürecinde herhangi bir inorganik madde kullanılmadan, besinin kısmen parçalanması).
• Boşaltım: Canlılar metabolizma sonucunda oluşan zararlı veya fazla maddeleri vücutlarından uzaklaştırmak için boşaltım yaparlar. Boşaltım, canlıların iç dengesini sağlamak ve zehirlenmeyi önlemek için önemlidir.
• Hareket: Canlılar avlanmak, göç etmek, üremek, yavrularını beslemek, ışık ve suya ulaşmak gibi çeşitli nedenlerle hareket eder. Tek hücreli canlılar; kamçı, sil ve yalancı ayak gibi yapılar yardımıyla yer değiştirme hareketi yapar. Çok hücreli canlılarda ise kas ve iskelet sistemi ile hareket sağlanır.
• Uyarılara tepki: Canlılar yaşadıkları ortamdaki değişikliklere uygun olarak tepkiler verirler. Bu tepkiler sayesinde canlılar hayatta kalabilir ve uyum sağlayabilirler. Uyarılara tepki verme yeteneği sinir sistemi ile ilgilidir.
• Büyüme ve gelişme: Büyüme ve gelişme birbirini beraber takip eden bir süreçtir. Büyüme, canlıların kütle ve hacimlerinin artışıdır. Gelişme ise canlıların olgunlaşması ve farklılaşmasıdır. Çok hücreli canlılarda, hem hücre sayısının artması hem de hücre hacminin artması ile büyüme gerçekleşir. Tek hücreli canlılarda ise hücre sayısının artması büyüme olarak kabul edilemez.
• Üreme: Canlılar türlerinin devamını sağlamak için üreme yaparlar. Üreme, canlıların kendilerine benzer bireyler meydana getirmesidir. Üreme iki şekilde gerçekleşir: eşeyli üreme (bir erkek ve bir dişi bireyin gametlerinin birleşmesi ile yeni bireyler oluşur) ve eşeysiz üreme (bir bireyin kendini bölmesi veya tomurcuklanması ile yeni bireyler oluşur).
• Metabolizma: Canlılar yaşamlarını sürdürmek için sürekli madde ve enerji alışverişi yaparlar. Bu alışveriş sonucunda canlıların vücudunda kimyasal reaksiyonlar meydana gelir. Bu reaksiyonlara metabolizma denir. Metabolizma iki şekilde gerçekleşir: anabolizma (basit maddelerin birleşerek daha kompleks maddeler oluşturması) ve katabolizma (kompleks maddelerin parçalanarak daha basit maddeler oluşturması).
• Homeostazi: Canlılar yaşadıkları ortamda değişen fiziksel ve kimyasal faktörlere rağmen vücutlarının iç ortamını sabit tutmaya çalışırlar. Bu sabit tutma yeteneğine homeostazi denir. Homeostazi, canlıların yaşamsal faaliyetlerini düzenli bir şekilde sürdürebilmeleri için gereklidir.
• Adaptasyon: Canlılar yaşadıkları ortama uyum sağlamak için bazı özellikler geliştirirler. Bu özelliklere adaptasyon denir. Adaptasyon, canlıların hayatta kalmasını ve başarılı bir şekilde üremesini sağlar. Adaptasyon, kalıtsal özellikleri taşıyan DNA ile sağlanır.
• Organizasyon: Canlılar, atom, molekül, organel, hücre, doku, organ, sistem ve organizma gibi farklı seviyelerde yapısal bir organizasyona sahiptirler. Bu seviyeler arasında hiyerarşik bir ilişki vardır. Yani daha basit seviyedeki yapılar daha karmaşık seviyedeki yapıları oluşturur. Organizasyon, canlıların işlevsel bir bütünlük içinde çalışmasını sağlar.