Question

Özel isim nedir?

Answer 1

Özel isim, tek olan ve diğer varlıklar içinde tam bir benzeri bulunmayan varlıklara verilen isimlerdir. Aslında bir türün içinde olup sonradan isim verilen ve verileni özelleştiren takılmış isimlerdir de denilebilir. Özel isimler genel olarak aşağıdaki kategorilere verilir:

1. İnsan isim ve soy isimleri: Büşra, Harun, İlknur, Ramazan, Yeter, Özlem, Bahri, Mustafa, Nazım Hikmet, Yavuz Bülent Bakiler…
2. Kurum, kuruluş, dernek, üniversite isimleri: Mimar Sinan Lisesi, Kıbrıs Türk Kültür Derneği, Türk Tarih Kurumu, Kırıkkale Üniversitesi…
3. Millet, ümmet, din, mezhep isimleri: Türk, Azeri, Almanlar, Çeçen, Ruslar; Müslüman, Hristiyan, Yahudi; İslamiyet, Hristiyanlık…
4. Dil isimleri: Türkçe, İngilizce, Fransızca…
5. Kıta isimleri: Afrika, Asya, Amerika…
6. Ülke ve bölge isimleri: Türkiye, Lübnan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti; Güney Amerika, Doğu Trakya…
7. İl, ilçe, mahalle, bulvar, cadde, sokak isimleri: Kırşehir, Tokat, Amasra; Atatürk Bulvarı, İvedik Caddesi…
8. Deniz, okyanus, göl, akarsu, boğaz ve geçit isimleri: Karadeniz, Akdeniz; Tuz Gölü; Çanakkale Boğazı…
9. Dağ ve tepe isimleri: Uludağ; Everest Tepesi…
10. Yıldız ve gezegen adları: Uranüs; Mars…
11. Kitap ve eser isimleri: Çalıkuşu; Araba Sevdası…

Cins isim, aynı cinsten birçok varlığın ortak adına denir. Bu isimlerin varlıkları tek nesne ile sınırlı değildir. Örneğin:

• “Şehir” kelimesi dünyada olan bütün şehirlerin cins ismiyken,
• Memleketinizi ifade ederken söylediğiniz “Kırşehir” veya “İstanbul” gibi kelimeler özel isimdir.

Cins isimler örnekleriyle sıralarsak:

• Organ/uzuv isimleri: bel, kol, beyin
• Akrabalık isimleri: anne, baba
• Araç/eşya/enstrüman isimleri: kanepe, kulaklık
• Hayvan/bitki/çiçek isimleri: köpek, şahin
• Kavramlar: hüzün
• Meslek/meslek sahibi isimleri: öğretmenlik
• vb.

Cins (tür) ve özel (tek) isimler dil bilgisinde önemli bir rol oynar ve günlük hayatta sıkça kullanılır.

Özel isim örnekleri

Not: Özel isimlere örnek olan sözcükler kırmızı renk ile belirtilmiştir.

➥ Raporları hazırlaması için Özlem hanıma haber veriniz.

➥ Seneye ailem beni Mimar Sinan Ortaokulu‘na yazdıracak.

➥ Heykelin etrafına toplanan Almanlar, büyük bir hayranlıkla bu sanat eserini incelemeye başladılar.

➥ Türklerin İslamiyet’le ilk tanışmaları tarihi bir olaydır.

➥ Tatilde yaz kampına gidip İngilizce öğreneceğim.

➥ Anadolu, Asya ile Avrupa arasında bir köprü konumundadır.

➥ Nohut, Akdeniz Bölgesi‘nde yaygın olarak üretilen bir tarım ürünüdür.

➥ Arkadaşım Beymen Sokak‘ta; ben Rizeli Sokak‘ta oturuyorum.

➥ Araştırmacılar Karadeniz‘de petrol bulduklarını müjdelediler.

➥ Türkiye’nin en yüksek dağı Ağrı Dağı‘dır.

➥ Önümüzdeki günlerde Mars, Venüs ve Jüpiter gezegenleri aynı hizaya gelecek.

➥ Okul başarımızı Milliyet Gazetesi de yazdı.

➥ Köpeğim Karabaş‘ı gençlik aşısı için veterinere götüreceğim.

➥ Ünlü komedyen Cem Yılmaz, yeni filmi ile tekrar seyirci karşısına çıkıyor.

➥ Bu parçayı ancak Amerika‘da bulabiliriz.

➥ Yarın arkadaşlarla Kadıköy‘de buluşacağız.

➥ Bu yolu takip edersen Vatan Caddesi‘ne çıkabilirsin.

➥ Türk Dil Kurumu, yeni abonelerine Türkçe sözlük hediye ediyormuş.

➥ Yaz mevsiminde Güneş ışınları Dünya‘ya dik olarak geldiği için sıcaklık artar.

➥ Kuşum Maviş‘in kafesini açık unutunca Tekir kuşumu yemiş.

➥ Suyu sodalı olan Van Gölü, volkanik bir set gölüdür.

➥ Dün Zula oyununa kendimi fazla kaptırınca ödevlerimi yetiştiremedim.

➥ Kurabiyeleri Bahar Pastanesi‘nden aldım.

➥ Arnavutluk, Doğu Avrupa ülkelerinden biridir.

➥ Ankara‘ya gidince mutlaka Anıtkabir‘i ziyaret etmek istiyorum.