Question

Biruni kimdir?

Answer 1

Biruni, İslam’ın Altın Çağı’nda yaşamış çok yönlü bir bilim adamı ve entelektüeldir. Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, tarih ve coğrafya alanlarında yaptığı çalışmalarla dünya bilim tarihinde önemli bir yere sahiptir. Tam adı Ebu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî’dir. Batı dillerinde adı Alberuni veya Aliboron olarak geçer.

Biruni, 973 yılında Harezm’de doğmuş, 1048 yılında Gazne’de vefat etmiştir. Küçük yaşta babasını kaybetmiş, sarayda matematik ve astronomi eğitimi almıştır. Daha sonra İran’a giderek bir süre burada yaşamıştır. Gazneli Mahmut’un Hindistan seferine katılmış ve Hindistan’da uzun süre kalmıştır. Burada Sanskritçeyi öğrenerek Hint toplumunun yaşamı ve kültürü üzerine çalışmalar yapmıştır.

Biruni’nin en önemli eserleri arasında El-Asar’il-Bakiye an’il-Kuruni’İ Haliye (Kitab’üt-Tahkik Ma li’l-Hind), El-Kanunü’l-Mesudi (Kanûn-i Mes’ûdî), İstihrâc el-Evtâr fî Dâire (İstihârât el-Evtâr fî Dâire), Kitabü’s-Saydele (Kitabü’s-Saydele) ve Kitabü’I Cemahir fi Ma’rifeti Cevahir (Kitabü’I Cemahir fi Ma’rifeti Cevahir) sayılabilir. Bu eserlerde astronomi, coğrafya, matematik, tarih, farmakoloji, fizik, psikoloji gibi konularda bilgiler vermiştir. Ayrıca Newton’un yer çekimi kuramına ilk fikirleri ileri sürmüştür.

BİRUNİ’NİN BİLİM DÜNYASINA YAPTIĞI KATKILAR

Biruni; astronomiden matematiğe, tıptan madenlere kadar farklı alanlarda çok sayıda eser ortaya koymuştur. Yaklaşık 180 civarında eseri bulunmaktadır. Eserleri daha sonraki yıllarda çeşitli Batı dillerine de çevrildi.

YER ÇEKİMİ

Yer çekimi kanunu hakkındaki ilk fikirleri, Newton’dan yüzyıllar önce ortaya atmıştır.

KİMYA

23 katı maddenin ve 6 sıvının özgül ağırlıklarını günümüzdeki değerlerine çok yakın bir biçimde belirlemiştir.

COĞRAFYA

Galileo’dan yüzyıllar önce dünyanın yuvarlak olduğu ve döndüğü fikrini savundu. Coğrafya alanında enlem, boylam ölçümleri yapmıştır.

MATEMATİK

Matematikte trigonometri konusuna önemli katkılarda bulunmuştur.

TIP

İlaçlar ve şifalı bitkiler üzerine araştırmalarda bulundu.

BİRUNİ’NİN BAZI ESERLERİ

• Kitâbü’s-Saydele fî Tıp
• El-Âsâr’il-Bâkiye an’il-Kurûni’i-Hâli-ye
• Kitâb’üt-Tahkîk Mâ li’l-Hind
• Tahdîd’ü Nihâyeti’l-Emâkin li Tas-hîh-i Mesâfet’il-Mesâkin
• Kitâbü’l-Cemâhir fî Mâ’rifet-i Cevâ-hir
• Kitâbü’t-Tefhîm fî Evâili Sıbaâti’t-Tencîm