Question

Kış aylarında göllerin, nehirlerin hatta denizlerin üst yüzeylerinin donduğunu görmüş ya da duymuşsunuzdur. Sular neden üst yüzeylerinden başlayarak donar? Suların donmasına rağmen bu sularda yaşayan canlıların hayatlarını devam ettirebilmelerinin sebebi ne olabilir? Arkadaşlarınızla tartışınız.

Answer 1

Kış aylarında göller, nehirler ve denizler yüzeylerinden başlayarak donar. Bu durumun nedeni, suyun benzersiz bir fiziksel özelliğidir. Su, diğer maddelerden farklı olarak, soğudukça belirli bir sıcaklıkta (4°C) en yüksek yoğunluğuna ulaşır ve daha da soğuduğunda yoğunluğu azalır. Bu da suyun donarken farklı davranmasına yol açar.

Su Neden Üst Yüzeyden Donar?

1. Yoğunluk Özelliği: 4°C sıcaklıktaki su, en yoğun haline gelir ve dibe çöker. Daha soğuk su (0°C’ye yakın) ise yoğunluğu daha az olduğu için yüzeyde kalır. Bu yüzden, su yüzeyde donmaya başlar.

2. Isı Yalıtımı: Su yüzeyi donup buz katmanı oluşturduğunda, bu buz tabakası yalıtım görevi görür ve altındaki suyun daha fazla soğumasını engeller. Böylece su kütlesinin üstü donarken, alt kısmı sıvı olarak kalır.

Su Canlıları Hayatlarını Nasıl Sürdürebilir?

• Sıvı Halde Kalan Su: Alt kısımda sıvı halde kalan su, su canlıları için yaşam alanı sağlar. Üstteki buz katmanı, hem soğuğun dibe ulaşmasını engeller hem de suyun donma sürecini yavaşlatır. Bu sayede canlılar, suyun donmayan kısmında yaşamlarına devam edebilir.

• Buzun Yarı Saydamlığı: Buz yarı saydam bir yapıdadır, bu nedenle güneş ışığı kısmen de olsa buzu geçerek alttaki suya ulaşabilir. Bu da bitkilerin fotosentez yapabilmesini ve oksijen üretebilmesini sağlar, dolayısıyla suyun altında yaşam devam eder.

• Durgun ve Koruyucu Su Kütlesi: Donmuş yüzey, alttaki su kütlesini dalgalanma ve dış tehditlere karşı korur. Böylece daha sabit bir ortamda, su canlıları için uygun yaşam koşulları oluşur.

Bu özellikler, göl, nehir ve denizlerde yaşayan canlıların, kışın sert koşullarına rağmen hayatlarını sürdürebilmelerini sağlar.