Question

Tek kelimeyle ifade edilebilecek bir kavramın birden çok kelimeyle ifade edilmesine “dolaylama” denir: file bekçesi, kaleci; kara elmas, kömür; beyaz altın, pamuk... “Kaldırımlar I” adlı şiirden dolaylama örneği bulup cümlede kullanınız.

Answer 1

Şiirde geçen "Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler" dizesi, dolaylamaya güzel bir örnektir.

Dolaylama: Bir kavramı, doğrudan adını vermeden, onun özelliklerini veya başka bir kavramla olan ilişkisini belirten sözcüklerle ifade etmektir.

Açıklama:

• Doğrudan ifade: Evler karanlıktır, cansızdır ve hiçbir şey görmez.
• Dolaylama ifade: "Gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi evler"
• Analiz: Bu ifadede, evlerin karanlık ve duygusuz olduğu, sanki gözleri olmayan kör bir insan gibi hiçbir şey göremediği dolaylı olarak ifade edilmiştir. "Mil çekilmiş" deyimi, görme yetisinin tamamen kaybolduğu anlamına gelerek, evlerin cansız ve soğuk olduğunu vurgular.

Cümlede Kullanım Örneği:

• Doğrudan ifade: Sokaktaki evler çok karanlıktı ve hiç canlılık yoktu.
• Dolaylama ifade: Sokaktaki evler, gözüne mil çekilmiş bir âmâ gibi karanlık ve sessizdi.

Neden bu ifade dolaylama olarak değerlendirilir?

• Evler bir canlı varlık olan âmâ ile karşılaştırılarak, onların cansız ve duygusuz olduğu belirtilmiştir.
• Gözüne mil çekilmiş ifadesi, evlerin pencerelerinin kapalı olduğu ve hiçbir hareketlilik olmadığı anlamına gelir.
• Bu karşılaştırma sayesinde, şair okuyucuya evlerin soğuk ve yabancılaşmış bir atmosferi olduğunu daha etkili bir şekilde aktarır.