Question

İkileme nedir?

Answer 1

İkileme, Türkçede anlatımı güçlendirmek, anlamı pekiştirmek ve kavramı zenginleştirmek amacıyla kullanılan bir söz sanatıdır. İki kelimenin yan yana gelerek, anlamda ya da seste benzerlik göstermesiyle oluşur. Bu kelime grupları, cümle içinde vurguyu artırarak, ifadeyi daha etkili ve akılda kalıcı hale getirir.

İkilemelerin oluşum şekilleri şunlardır:

1. Aynı Kelimenin Tekrarı: “ağır ağır”, “güzel güzel”, “tatlı tatlı” gibi.
2. Zıt Anlamlı Kelimeler: “iyi kötü”, “aşağı yukarı”, “büyük küçük” gibi.
3. Anlamlı ve Anlamsız Kelimeler: “ev mev”, “kitap mitap”, “ufak tefek” gibi.
4. Anlamsız Kelimeler: “ıvır zıvır”, “abuk sabuk”, “paldır küldür” gibi.
5. Yakın Anlamlı Kelimeler: “akıl fikir”, “mal mülk”, “güçlü kuvvetli” gibi.
6. Yansıma Kelimeler: “tıkır tıkır”, “çatır çatır”, “horul horul” gibi.

İkilemeler, dilin ritmini ve melodisini artırarak, sözlü ve yazılı anlatımda etkileyicilik sağlar.

Answer 2

Anlatımı daha güzel, çekici ve etkili hale getirmek amacıyla aynı, aralarında yakınlık bulunan, birbirine zıt olan veya sesleri birbirini çağrıştıran kelimelerin ard arda tekrar edilmesiyle oluşan, biçim ve anlam yönünden kalıplaşmış söz gruplarına ikileme denir.

➜ İkilemeler kalıplaşmış oldukları için aralarına noktalama işareti konulamaz.

➜ İkilemeleri oluşturan kelimeler ayrı ayrı yazılır fakat bazı ikilemeler bitişik olarak kalıplaşmış şekilde kullanılabilir.

➜ İkilemeleri oluşturan kelimelerin yerlerinin değiştirilerek kullanılması uygun değildir.

Aynı Kelimenin Tekrarıyla Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Merdivenleri ağır ağır çıktı.

➥ Okul kapısından çıkınca koşa koşa babasına gitti.

➥ Tezgahtaki iri iri erikleri görünce dayanamayıp 2 kilo aldı.

➥ Emekli olduktan sonra adım adım tüm Anadolu’yu gezecekmiş.

➥ Sen burada uslu uslu otur, ben birazdan geleceğim.

➥ Bana sınıfta yaşadığın problemleri açık açık anlatmanı istiyorum.

➥ Yurdun dört bir yanından akın akın gelen insanlar tören alanını doldurdu.

➥ Nehrin karşısından suya atlayan bir kurbağa yüze yüze suya bıraktığımız karpuzun yanına geldi.

➥ Bedava dağıtılan böreklerden alamayan çocuk ağlaya ağlaya evinin yolunu tuttu.

➥ Elindeki deste deste paraları balkondan aşağı atıverdi.

Eş Anlamlı Kelimelerden Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Müdür yeni kılık kıyafet yönetmeliğini panoya asmış.

➥ Ne yapacağımızı bilemezken güçlü kuvvetli bir adam ağacın dalını eğip kediyi kurtardı.

➥ Bizden ses seda çıkmayınca babam şüphelenip odamıza geldi.

➥ Akıllı uslu bir çocuk olacağı şimdiden belli.

➥ Yılların getirdiği şan şöhret bile artık onu mutlu etmiyordu.

➥ Evi köşe bucak aradık ama kolyeyi bir türlü bulamadık.

➥ Her akşam eve yorgun argın geliyor, yemek yedikten sonra hemen yatıyordu.

➥ Ellerindeki para ile bundan sonra mutlu mesut yaşayacaklarını zannettiler ama hiç de öyle olmadı…

➥ Allah’tan sağlık sıhhat dışında başka bir şey dilemiyorum.

➥ Bir daha gizli saklı işler çevirmeyeceğin konusunda anlaşmıştık.

Zıt Anlamlı Kelimelerden Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Alandaki büyük küçük herkes şarkıya eşlik ediyor.

➥ Bata çıka tarlayı geçip, bağırıp duran muhtarın önüne geldi.

➥ Bence er geç zaman makinesi icat edilecek.

➥ Amcam Muhterem, az çok elektrik işlerinden anlar.

➥ Bu evi aşağı yukarı yüz bin liraya satabilirsin.

➥ Bisiklet sürmek düşe kalka öğrenilir.

➥ Bu sokakta acı tatlı bir çok hatıramız var; ayrılık kolay olmayacak.

➥ Başka bir şehre taşınma meselesini enine boyuna düşündün mü?

➥ Altı üstü bir telefon; kullanmak ne kadar zor olabilir ki?

➥ Sadece bir imza için bir haftadır devlet dairesine gide gele canım çıktı.

Biri Anlamlı, Diğeri Anlamsız Kelimelerden Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Odası çer çöp dolu.

➥ Bahçenin etrafına yarım yamalak bir duvar örüp üzerini dikenli tellerle kapladı.

➥ Kavak ağaçlarının arasındaki eğri büğrü duran kiraz ağacı hemen dikkat çekiyordu.

➥ Bu eski püskü elbiseleri neden saklarsın anlamam.

➥ Hafta sonu çoluk çocuk bütün mahalle pikniğe gidiyoruz.

➥ Aşağıdaki parka toplanıp cümbür cemaat düğüne doğru yola koyuldular.

➥ Üzerindeki yırtık pırtık elbiselerden ne kadar zor durumda olduğu anlaşılıyordu.

➥ Ayşe ile bu aralar çok sıkı fıkı görünüyorsunuz; hayırdır?

➥ Bu saatlerde kafede tek tük müşteri olur.

➥ Yaşlı adam elindeki bastonla zar zor yürüyebiliyordu.

İkisi de Anlamsız Kelimelerden Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Hiç mırın kırın etmeden bana her şeyi anlatacaksın.

➥ Böyle eften püften sebeplerle bir daha kapıma gelme lütfen.

➥ Bir ara bodrumdaki ıvır zıvırları toplayıp kutulara koyalım.

➥ Amcam abuk subuk konuşmaya başlayınca babam sinirlenip odayı terk etti.

➥ Sağlığımız için abur cuburdan uzak durmaya gayret göstermeliyiz.

➥ Topladıkları şeftalilerden eciş bücüş olanları meyve suyu yapımı için ayırdılar.

➥ Yıllardır küs olduğu arkadaşını görünce apar topar masadan kalkıp lokantayı terk etti.

➥ Merdivenleri paldır küldür inişinden ne kadar heyecanlı olduğu belli oluyor.

➥ Köyden gelen kötü haberle düşünceleri allak bullak olmuştu.

➥ Hastalandıktan sonra bu kadar kilo aldı; öncesinde çıtı pıtı bir kızdı.

Yansımalardan Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Bir köşeye oturmuş kendi kendine kıs kıs gülüyor.

➥ akşama kadar horu horul uyudu.

➥ Tükçeyi çat pat konuşabiliyor ama yazılanları rahatça anlayabiliyor.

➥ Dağın yamacında şırıl şırıl akan şelalenin dibinde bir hazine saklıymış.

➥ Bu parçayı da taktıktan sonra motor tıkır tıkır çalışacak.

➥ Fokur fokur kaynayan suya çubuk makarnaları bırakıyoruz.

➥ Vızır vızır geçen arabalardan yolun karşısına geçmek mümkün değildi.

➥ Eğer böreği önceden ısıtılmış fırına verirseniz, böreğiniz çıtır çıtır olacaktır.

➥ Beşiktaş bu sene gümbür gümbür şampiyonluğa gidiyor.

➥ Tostunu hapur hupur, ayranını lıkır lıkır içtikten sonra bir oh çekti.

Hal Eki Alarak Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Gözümün önünde günden güne eriyor ve ben hiçbir şey yapamıyordum.

➥ Akşama kadar bütün koridorları baştan başa temizledim.

➥ Herkes gidince köpeği Boncuk ile baş başa kaldı.

➥ Akşam gelsene; biz bize otururuz.

➥ Bütün bir izin gününü annesiyle diz dize geçirdi.

➥ İstediklerini alınca kol kola girip oradan ayrıldılar.

➥ Dişe diş bir mücadelenin ardından finale iki oyuncu kaldı.

➥ Bu sohbet uçtan uca şifreleme ile korunmaktadır.

➥ Ona pek güven olmaz; daldan dala atlayan bir yapısı var.

➥ Kötü haber kulaktan kulağa yayıldı.

-m Harfi Eklenerek Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Bu işten şaka maka dünyanın parasını kazandık.

➥ Bu sıcak havada ders mers işlenmez.

➥ Senden para mara istemiyorum; işi öğret yeter.

➥ Akşama kadar yemek memek, bulaşık mulaşık uğraştım durdum.

➥ Benim ev mev umrumda değil; hatırası önemli.

➥ Arabayı yıkayacağım; bez mez bir şeyler var mı?

➥ Bence kirayla mirayla uğraşma; sat gitsin.

➥ Annem köye gittiğinden beri evde düzen müzen kalmadı.

➥ Çocuğa resim mesim bir şeyler yaptır da oyalansın biraz.

➥ Marketten yağ mağ falan filan alacakmış.

Sayılardan Oluşan İkileme Örnekleri

➥ Beş on lira ateşlersin artık.

➥ Tezgahtaki limonları üçer beşer poşetlere doldurup müşterilere veriyordu.

➥ Basamakları beşer beşer çıkmaya çalışınca düştü.

➥ Depodaki malzemeleri bir bir saydı, imzasını atıp gitti.

➥ Uçuruma bir iki adım kala durabildim.

➥ Üç beş kuruşluk malzemeyi internetten almaya değmez.

➥ Tepsideki kurabiyeleri ikişer ikişer çocuklara dağıttı.

➥ Evin önünde yedi sekiz kişi toplanmış yukarı doğru bakıyorlardı.

➥ Cevizler, çuvalındaki delikten birer ikişer yola dökülmeye başlamıştı.

➥ Buz bozuk telefonu sekiz on liraya anca satarsın.

Bitişik Yazılan İkilemelere Örnekler

➥ Odayı altüst etti ama telefonunu bulamadı.

➥ Biraz hoşbeşten sonra evlerimize gitmek üzere ayrıldık.

➥ Demonte gelen dolabı babamla birlikte şipşak kuruverdik.

➥ Ben bir porsiyon cızbız köfte sipariş ettim.

➥ Evden dışarı çıkmıyor, kimseyle yüzgöz olmak istemiyordu.

➥ Böyle karmakarışık, ne sorduğu belli olmayan soruları sınavda sormak hiç doğru değil.

➥ Bağcıklarını sımsıkı bağladı ve koşmaya başladı.

➥ Ülkemizdeki orman miktarı gitgide azalıyor.

➥ Birdenbire ayağa kalkıp bağırmaya başladı.

➥ Bu çocuklar ne kadar birbirine benziyor!