Question

Yeryüzünde farklı büyük iklim tiplerinin oluşmasında etkili olan faktörler nelerdir?

Answer 1

Yeryüzünde farklı büyük iklim tiplerinin oluşmasında etkili olan faktörler, havanın sıcaklığı, nemliliği, basıncı ve hareketi ile ilgilidir. Bu faktörler, yeryüzünün şekli, enlem, yükselti, kara ve denizlerin dağılımı, okyanus akıntıları, rüzgarlar, bitki örtüsü ve insan faaliyetleri gibi çeşitli etmenlerden etkilenir. 

Bu etmenlerin iklim üzerindeki etkisi şöyledir:

• Yeryüzünün şekli: Yeryüzü küresel bir şekle sahiptir. Bu nedenle, güneş ışınları yeryüzüne farklı açılarla gelir. Ekvator bölgesinde güneş ışınları dik gelirken, kutup bölgelerinde eğik gelir. Bu da yeryüzünde sıcaklık farklılıklarına neden olur. Sıcaklık farklılıkları ise havanın yoğunluğunu, basıncını ve hareketini etkiler.
• Enlem: Enlem, yeryüzünde güneş ışınlarının geldiği açıyı belirleyen bir ölçüdür. Enlem arttıkça güneş ışınlarının geldiği açı azalır. Bu da yeryüzünde sıcaklık farklılıklarına neden olur. Sıcaklık farklılıkları ise havanın yoğunluğunu, basıncını ve hareketini etkiler.
• Yükselti: Yükselti, deniz seviyesinden yukarı doğru olan mesafedir. Yükselti arttıkça hava basıncı azalır ve hava genleşir. Bu da havanın soğumasına neden olur. Havanın soğuması ise havanın nemliliğini ve yağışını etkiler.
• Kara ve denizlerin dağılımı: Kara ve denizlerin dağılımı, yeryüzünün ısınma ve soğuma hızını etkiler. Kara, denize göre daha hızlı ısınır ve daha hızlı soğur. Bu da kara ve deniz arasında sıcaklık farklılıklarına neden olur. Sıcaklık farklılıkları ise havanın yoğunluğunu, basıncını ve hareketini etkiler.
• Okyanus akıntıları: Okyanus akıntıları, okyanuslarda meydana gelen su hareketleridir. Okyanus akıntıları, sıcak veya soğuk suyu farklı bölgelere taşır. Bu da yeryüzünün sıcaklık dağılımını etkiler. Sıcaklık dağılımı ise havanın yoğunluğunu, basıncını ve hareketini etkiler.
• Rüzgarlar: Rüzgarlar, havanın yatay yönde hareketidir. Rüzgarlar, sıcaklık ve basınç farklılıklarından kaynaklanır. Rüzgarlar, sıcak veya soğuk havayı farklı bölgelere taşır. Bu da yeryüzünün sıcaklık dağılımını etkiler. Sıcaklık dağılımı ise havanın yoğunluğunu, basıncını ve hareketini etkiler.
• Bitki örtüsü: Bitki örtüsü, yeryüzünü kaplayan bitkilerdir. Bitki örtüsü, havanın nemliliğini ve sıcaklığını etkiler. Bitki örtüsü, suyu buharlaştırarak havayı nemlendirir. Bitki örtüsü ayrıca güneş ışığını emerek veya yansıtarak havayı ısıtır veya soğutur.
• İnsan faaliyetleri: İnsan faaliyetleri, yeryüzünde gerçekleştirdiği sanayi, tarım, ulaşım, enerji, kentleşme gibi faaliyetlerdir. İnsan faaliyetleri, havanın sıcaklığını, nemliliğini ve kimyasal bileşimini etkiler. İnsan faaliyetleri, sera gazları, aerosoller, duman gibi kirleticileri havaya salarak havayı ısıtır veya soğutur. İnsan faaliyetleri ayrıca su kaynaklarını, bitki örtüsünü ve toprağı değiştirerek havayı nemlendirir veya kurutur.