Question

Özne nedir. Özellikleri nelerdir?

Answer 1

Özne, bir cümlenin yüklemiyle ilgili olarak “ne?”, “kim?” gibi soruların cevabını veren öğedir. Yani, yüklemde belirtilen işi, oluşu, hareketi veya durumu yerine getiren veya hakkında bilgi ve haber verilen unsurdur.

Öznenin özellikleri şunlardır:

• Özne olan kelime(ler) cümlede hiçbir hâl eki almadan kullanılırlar. Herhangi bir hâl eki alırlarsa özne değil, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci olurlar. Ancak çoğul ekini ve iyelik eklerini alabilir.
• Özne; yüklemi isim olan cümlelerde pasif (edilgen); yüklemi fiil olan cümlelerde aktif (olan veya yapan) olabilir.
• İsimler, adlaşmış sıfatlar, isim tamlamaları ve sıfat tamlamaları, fiilimsiler, zamirler, soru kelimeleri, gerçek ya da sözde özne olabilir.
• Bir cümlede birden fazla özne bulunabilir.

Örneğin:

• “Çocuklar bahçede oyun oynuyorlar.” cümlesinde “Çocuklar” öznedir ve “kim?” sorusunun cevabını verir.
• “Elimdeki defter yere düştü.” cümlesinde “Elimdeki defter” öznedir ve “ne?” sorusunun cevabını verir.

Özne Örnekleri

Not: Özne ile ilgili örnek cümlelerde özne görevinde olan kelime ya da kelime grubu altı çizilerek veya parantez içerisinde gösterilmiştir.

Gerçek Özne Örnekleri

➥ Kuşlar çatıya yuva yapmış.

➥ Gezide yaptıklarımızı size Sinem özetleyecek.

➥ Bu güzel yemekleri ablam elleriyle hazırladı.

➥ Parlak telefon kabı herkesin dikkatini çekiyordu.

➥ Otobüs biletleri çok pahalılanmış.

Gizli Özne Örnekleri

➥ Bu yaz tatil için Alaçatı’ya gideceğim. (Gizli Özne: ben)

➥ Bayram töreninde çok eğlendik. (Gizli Özne: biz)

➥ Acaba bu bayram gelecekler mi? (Gizli Özne: onlar)

➥ Lütfen öğretmeninizi dinleyin. (Gizli Özne: siz)

➥ Herkesin ezbere bildiği bir şarkıydı. (Gizli Özne: o)

Sözde Özne Örnekleri

➥ Arabaların temizliği yapıldı.

➥ Maalesef kıymetimiz bilinmiyor.

➥ Eski bina güvenlik nedeniyle yıkıldı.

➥ Bütün eşyalar taşındı mı?

➥ Zeytinler büyük bir özenle toplandı.